HACI’NIN YERİ

İNSAN SAHİP OLDUĞU DEĞERLERİNİN ESİRİDİR.

İNSAN SAHİP OLDUĞU DEĞERLERİNİN ESİRİDİR....

Sürekli bir arayış içindedir insan. Yine de neleri ve neden aradığını bilmez. Bütün bildiği durmadan, ara vermeden araması gerektiğidir. Mutluluk mudur aradığı, yoksa zenginlik mi? Şöhret midir, yoksa ayrıcalık ve otorite mi? Aşk ve sevgi midir, yoksa şehvet mi?

İnsan, aradıklarının esiridir...

İnsan aradıklarına sahip olmak için her yola baş vurmaktan çekinmez. Çalip, çirpmak, kandırmak, aldatmak, yalan söylemek ve gerektiğinde öldürmek, amacına ulaşması için baş vuracağı yöntemlerden yalnız birkaçıdır.

İnsan, sahip olmak istediklerinin esiridir....

İnsan kavuşmak ve ne pahasına olursa olsun sahip olmak istediklerine karşi hissettiği duyguları yüceltme eğilimi güder. Dolayısıyla onlara ulaşacağı her yöntem yasal ve meşrudur. Arzu ve isteklerine gerçekten kavuşması olanaksız bile olsa, onları tatmin edeceği bir hayal dünyasında yaşar. Bütün amacı o rüyayı gerçekleştirmektir..

İnsan, düşlerinin esiridir....

Hemen hiç bir insan aradıklarının tümüne kavuşamamıştır. Çünkü ne aradığını kesin olarak bilmemektedir.Bilse bile ona sahip olur olmaz,başka şeyler aramaya ve başka değerlerin özlemini çekerek, peşlerinde gitmeye başlayacaktır.

İnsan, tatminsizlik ve açgözlülüğünün esiridir...

 

İnsan incelediği her olguda nedensellik arar. Bulamadıklarına kuşku ile bakar. Her olguda bir neden vardır ve onlar kendi mantığı ile bağdasmalıdır.

İnsan, mantığının esiridir.....

İnsan kendine çok güvenir. Hemen her seferinde doğru bir seçenek yaptığına ve doğru bir yargıya vardığına inanır. İçinden geldiği gibi yaşamalıdır. Çünkü ona göre doğrusu budur.

İnsan, sağduyularının esiridir.....

Dinler ona, Allah'ın varlığını ve O'nun gösterdiği yoldan başka yolun olmadığını ögretir. Kendisine Allah'a inanarak ve O'nun kulu olarak sonsuz zenginlik, mutluluk, şöhret, otorite ve ölümsüzlük vadedilir. İnanmaktan başka seçeneği yoktur.

İnsan, inançlarının esiridir...

 

Madde gerçek değildir. Maddi varlığı dünyada geçici bir süre kalacak ve sonunda göçtüğü öteki dünyada kazanacağı manevi varlık sonsuza dek yaşayacaktır. Asıl zenginlik ve güzellik manevidir. Ona kavuşmak ve sonsuza kadar mutlu yaşamak için yapmayacağı şey yoktur.

İnsan, maneviyatının esiridir..

Dinler tarafindan kendisine Allah'ın gerçek ve O'na kölelik etmenin özgürlük olduğu ögretilir.Özgürlüğü için her şeye hazırdır. Özgürlügün esarete bağlı olduğu garip, çarpık bir alemde yaşamaktadır.

İnsan, asla sahip olamayacağı özgürlüğünün esiridir.....

 

Bütün ömrünün gerçekleri aramakla geçtiğine inanan insanın karşılaştığı gerçekleri  tanımaması, tanıdıklarını da beğenmemesi, onunla ilgili ilginç bir ironidir. Yaşamına  anlam arayan insan aslında karşılaştığı yalın ve katı gerçeklere değil, onları kendi zevkine göre yorumlayan hayal gücüne önem verir.

İnsan fantezilerinin esiridir.

 

İnsan sahip olduğu bütün değerlerin üstünlüğünden emindir.  Doğanın en değerli, en önemli ve görkemli bir yaratığı olduğuna inanmıştır. Bazılarına göre evrende herşey insan için yaratılmıştır. Onların tartışma konusu yapılmasından son derece rahatsız olur ve onlardan ödün vermez.

İnsan egosunun esiridir.

 

ŞÜPHENİN YARARLARI ÜZERİNE

İnsanın çeşitli sıfatları arasında inançlı olması da vardır. İnsan inançlı hayvandır. İnanır. Ana ve babasına inanır. Kardeşlerine, arkadaşlarına, akrabalarına, bildik ve tanıdıklarına, büyüklerine ve hocalarına inanır. İnanmalıdır. İnanmayan insanlar bir toplum oluşturamazlar. İnsanlar birbirlerine,  Allah ve din gibi, bazı ortak değerlere inanmak zorundadırlar.

Bu inançların tümü aynı derecede önemli değildir. İnsanlar onlardan  bazılarına daha çok inanarak bağlanırlar. Örneğin ana ve babasına, din ve Allah’a ve hocalarına, kardeşlerinden, arkadaş ve büyüklerinden daha çok inanır ve güvenirler. Vicdanlarında gelişmekte olan değerlere de daha güçlü tutunma eğilimi gösterirler. İnançlar göreli değerlerdir. Onların dolduramadığı boşluğu “şüphe” doldurur. Ne kadar çok inanırsa insan, içinde o kadar az şüphe vardır. Ne kadar az inanırsa içindeki şüphe o kadar çoktur.

Görüldüğü üzere, şüphe de, inanç gibi ve her zaman onunla birlikte var olan, göreli bir kavramdır. İnanç yelpazesinin bir ucunda herşeyi reddetmek (total inkâr), diğer ucunda ise herşeyi kabul etmek (total teslimiyet) yer alır. Şüphenin aşırı uçlarını da, kabul ve reddetmek olmak üzere, yine aynı fiiller oluşturur ama, ilişkiler zıttır!

Şüphenin olmadığı durum teslimiyetdir ki bu, inancın en kuvvetli olduğu durumdur. Aşırı şüphe ise inkâr etmek, reddetmek terimi ile tanımlanır ki, inançtan tümüyle yoksunluktur. Bu iki aşırı durumun da sağlıklı olduğu söylenemez. Çoğu kere bunlar akılözürlüğüne işaret ederler. Her insanın kendi kapasitesine göre inançlı olma yeteneği vardır. Büyük bir olasalıkla bunu, aldığı eğitimle birlikte, kendi iç dünyası ve vicdanı ile ilgili nitelikler saptar. Bazıları aynı şeylere az inanır, diğerleri ise, çok.... Din ve Allah kavramları bu konuda bir istisna oluşturmazlar. Sonunda toplum içinde bir denge oluşur. Az ve çok inananlarla, iki aşırı uç arasında olanların karışımı topluma, bazı sosyal olguların manifestasyonu sırasında izleyeceği bir patika ve oldukca spesifik bir kimlik kazandırır. Toplumlar genel olarak bu kimlik muvacehesinde davranırlar. Toplumlar bu yol üzerinde ilerler. O yol toplumları bazen başarıya götürür, bazan felakete... Maya'larda ve Arap'larda olduğu gibi;

İnsan kurban etmek geleneği bir gün Maya medeniyetinin sonunu vurgularken, çölde bir kum fırtınası gibi aniden ortaya çıkan İslam, barbar Arap'ları bir dünya gücü olarak ileriye itmiştir. Bu felaket ve olağanüstü başarının nedeni, her iki toplumun inançlarına dayanan ortak değer yargıları ile ilgili sosyal süreçlerdir.

Maya'lar, insan kurban etmeye devam edemeyecek kadar inançlarından uzaklaşmışlar ve bir gün aniden, sahip oldukları her şeylerini terkederek, ormana kaçarak yok olmuşlardır. Dünyada kendi oluşturdukları üstün bir medeniyeti böylesine ani bir toplu hareketle sona erdiren bir toplum örneği daha yoktur. Muhtemelen bir gün inançlarındaki sapkınlığı ve aşırılığı farketmişlerdir ama, onlarsız bir toplum olarak varlıklarını sürdüremeyeceklerini de anladıklarından, çareyi çözülmekte ve yok olmakta bularak, dağılıp, gitmişlerdir. Mayalar için ortak payda insan kurban etmek idi. Bu aşırı inanç sonunda bir anda kendi üstüne çökerek yok olmuş ve ileri bir medeniyeti de beraberinde sürüklemiştir.

İslam''n doğuşu da, bu yok olma gibi, aniden gerçekleşmiştir. Tabii İslam'daki sosyal olgular Maya medeniyetinde gözlemlenenlerin tam tersi olarak tecelli etmiştir. Önce İslam'in çekirdeği atılmış ve bu şüphe ile karşılanmıştır. Daha sonra inananların sayısı giderek artarken, kuşkuda olanların sayısı azalmaya başlamış,  tohum tutmuş ve çekirdek filizlenmiştir. İslam'ın ilk dönemlerinde O'na inananların inanç gücü, şüpheye yer vermeyecek kadar katı ve kesin olmuş olmalıdır. Büyük bir güçle yerinden doğrulan İslam, hızla etrafa yayılmış ve bir süre sonra daha ılımlı ve dengeli bir tutuma bürünmüştür. İslam dininin daha başlangıç dönemlerinde yok olmasını önleyen ve ilerde karşılaştığı bazı felaketlerden kurtaracak olan işte bu ılımlı ve hoşgörülü tutumdur. Bu tutum için "şüpheci olmak" terimi de kullanılabilir.

Şüphenin yararına rağmen dinsel aşırılığın varlığına şaşmamak gerekir. Hatta bu eğilime hak bile verelibilir. Bazılari eğer Allah'ın varlığına gerçekten tam bir içtenlikle inanıyorlarsa, onların aşırı dinsel eylemlerini inançları ile uyumlu bulmamak için bir neden olmamalıdır. Çünkü evrendeki herşeyi yaratan ve denetleyen Allah'ın fizik veya ruh olarak mevcudiyetine bütün varlığı ile inanmak, müthiş bir olaydır. Bu o kadar müthiş bir olaydır ki, dünyadaki yaşamın anlamı birden  değişmekte ve son derece üstün ve ilahi boyutlara ulaşmaktadır. İslam dinine ve Allah'ın varlığına bütün kalbi ile inanan bir insan her türlü fedakarlığı,

cömertliği, çılgınlığı, kahramanlığı çekinmeden yapabilmelidir. Allah adına kendini feda eden insanlar vardır. Ama nedense bütün inanırlar aynı derecede yüksek ve katı inançlara sahip değillerdir. Fanatikliğin bir sınırı ve derecesi vardır. Çünkü inançların bir siniri vardır. Bu durum açıkca gösteriyor ki, inananların çoğunun içinde, kendine göre, az çok, bir şüphe vardır. Küçücük de olsa, azıcık da olsa, insanların çoğunun bilincinin hemen altında, öte dünyaya inanmak isteyen ama inanamayan, yaşamak isteyen ve ondan zevk alan bir içgüdü vardır. Bu istekleri ve yaşama içgüdüsünü küçümsememek ve aşağılamamak gerekir. Çünkü onların sayesinde insan ruhu dengelenmekte ve insan daha aklı başında, rasyonel, mantıklı, ılıman ve pregmatik bir inanır olmaktadır.

Bu hemen herşeyde böyledir. Politikada, insanlar arasındakı ilişkilerde, çeşitli sosyal olgularda, herşeyde....... Biraz kuşku ve yaşama zevk ve içgüdüsü insanı daha sağlıklı düşünmeye sevk ettiği gibi, karşı görüşleri anlamaya ve onları tolere etmeye de yardım eder. İnsanları hoşgörü sahibi yapar. Çoğu kere insan bu müphem kuşkularının farkında bile değildir. Şüpheler bilinç altında kalma eğilimi gösterirler ve ancak arada bir yüzeye taşarlar. Örneğin, dinini bir gün bile ihmal etmeyen, Allah'ı her gün, her an düşünen bir ananın çocuğu hastalanıp ölürse, ana, kısa bir an için bile olsa ve arkasından hemen kendini toparlasa da, Allah'a isyan edebilmekte, Allah'ım bana bunu neden layık gördün diyerek, çok deger verdiği Allah'in kararlarını sorgulayabilmektedir. Bu ananın hıçkırıkları acı, keder ve umutsuzluk ifadeleridir ve içindeki kuşkuların dışarı yansımasından başka bir şey değildir.

Çoğumuz kabul etmeyiz belki ama şüphe, yaşama içgüdümüzle birlikte, bizleri gerçekten daha iyi bir inanır ve üstün bir insan yapacak olan insansal niteliklerimizden biridir.

BİLİNMEYENİN GİZEMİ

Çoğu kere bilinmeyenden korkulur.. Bu rasyonel olmayan, mantıksız bir korkudur. Bir tür fobidir. Üstün insan aklı bu anlamsız durumu düzeltmek için korkuyu modifiye eder. Onu başka hislere çevirir. Modifiye edilen korku bir dost olur.. Benliğimize hükmeden büyüğümüz, efendimiz olur. Tanrımız olur. Bilinmeyen hala bilinmez belki ama, artık ondan bilinmediği için korkulmaz.

Ama ondan yine de korkulur.  Bu keresinde korkunun nedeni onsuz yaşamaktır.    Bu korkudan kurtulmak için O’nun hakkında efsaneler oluşturulur, destanlar- menkibeler yazılır, ağıtlar yakılır, ilahiler bestelenir, mabetler, görkemli binalar inşa edilir. Onu bütün ihtişamı ile tanımlayan çeşitli sıfatlar kullanılır. Hakkında hiçbir şey bilinmese de, keşfedilen bu muhteşem Tanrı yüceltilir ve yaşamın vazgeçilmez bir parçası yapılır. Onun önderliği ile kurulan dinler sosyal yaşama yön vermeye başlarlar.Bu arada yüceltilenin bilinmeyen olduğu unutulmuştur. Ondan korkmanın bilinmeyenden korkmak ile başladığı gerçeği ihmal edilir. Bu keresinde O’nu reddetmekten ve onsuz yaşamaktan korkulur.

İnsanı ileri iten güçler bildikleri değildir.. Bilmedikleridir. Bilmediklerinin peşinde düşlerini gerçekleştirmeye çalışır insan.. Buna rağmen insanın üstünlüğü bildikleri ile ölçülür. Oysa bilmediklerinin ne kadar çok farkındaysa insan, o kadar bilgilidir. İnsanın gerçek değerini bildikleri ile değil,   bilmedikleri ile  ölçmek daha doğrudur. Ama buna hiç bir zaman teşebbüs edilmez. Her imtihan insanı bildiklerinden sorgular. Ya da bilmesi gerektiklerinden... İnsan bilmediklerinden sorumlu değildir. Onların ne olduğundan bile haberdar değildir.

İnsan bilmediklerini bildiklerini kullanarak ve onların aracılığı ile, öğrenmeye çalışır. Aslında bu da bir tür çelişkidir. Bildikleri bilmediklerinin benzeri olmak zorunda değildir. Bilmediklerinin gizemini aynı yöntemlerle çözemeyebilir. Bilmediklerinin doğası çok daha farklı olabilir. Ve çoğu kere de öyledir. Ama insan aklı bilmediklerini başka türlü öğrenemez. Onları önce bildikleri ile karşılaştırarak öğrenmeye çalışmak zorundadır.

Esas bilgelik bilinenlerin çokluğunda aranmamalıdır. Bilinmeyenlerin sayısının bilinenlerden çok olduğunun bilincinde olmak, gerçek bilgeliğin temelidir. Bir insan bilmediklerinin ne kadar çok farkındaysa, o insan o kadar çok bilgedir. Gelecek bilinenlerde değil, bilinmeyenlerde saklıdır.

İnsanı bilmediklerinden imtihan etmek mümkün müdür?

Evet.. Mümkündür..... Peki bu durumda yanıtların doğruluğu nasıl saptanacaktır? Bilinmeyenin doğası bilinmemektedir. Bu imtihanda doğru cevap, bilinenlerdeki gibi açık ve net değildir. Doğru cevap yoktur. Doğru yaklaşım vardır. Bilinmeyenin gizemi, bilinmeme nedeninde saklıdır. O gizem ancak, o nedeni bularak çözülebilir. Bilinmeyenlerin imtihanında bilinmeyen bir konunun ne olduğu değil, neden bilinmediği sorulur. Bu sorunun yanıtı bizi bilinmeyenin doğasını anlamaya götürecektir. Bilinmeyen karşısında takınacağımız tavır, onun hakkında bilmediklerimizi ortaya koyacaktır. Onların sayısı ne kadar fazla ise, o kadar bilgeyizdir.....

Evet! İnsanlar arada bir bilmediklerinden de imtihan edilirler. Bu imtihanda önemli olan soruları doğru yanıtlamak değildir.... Önemli olan doğruyu bulmak için izlenecek yol ve kullanılacak yöntemdir.

Bilinmeyeni Tanrı ile açıklamak doğru olamaz. Çünkü Tanrı bir diğer bilinmeyendir. Bilinmeyeni açıklamak için önce bilinenlere baş vurmaktan başka çaremiz yoktur. Tanrı kavramına da  bilinenler aracılığı ile yaklaşılması gerekir. Tanrı hakkında bilinen hiç bir şey yoktur. Bütün bilinenler insan aklının çıkarımlarıdır. Tanrı kavramınının bilinmeyen olarak kalması onun en büyük esprisidir. Bilinen hiç bir şey bilinmeyen kadar gizemli ve değerli değildir. Tanrı’nın doğası bilindikçe gizemi azalacak, gizemi azaldıkça değeri ve insan yaşamındaki önemi düşecektir....

Kur’an Allah’ı 99 adla anar. Allah’ın daha birçok isim ve sıfatları vardır. Müslüman’lar Allah’ı diğer ilahlardan ayıracak kadar iyi bilirler. Onlara göre Tanrı yoktur, Allah vardır. Allah’dan başka ilah yoktur. Nitelikleri çok iyi bilindiği sanılan bu ilah aslında değersiz bir yalancıdır. Kur’an’da bir yandan bağışlayıcı ve koruyucu olarak nitelendirilirken, öte yandan cehenneme odun temin etmek için bazılarını kendi istekleri dışında inanmayan olarak yaratarak, onları cezalandıran katı, acımasız, merhametsiz ve zalim bir yaratıcı olarak da bilinir. Hakkında çok şey bilindiği sanılan Allah, bilinmeyenin gizeminden değil, bilinenin küstahca otoritesinden kaynak alan bir ilah figürüdür. Bilinmediği için değil,   bilindiği sanıldığı için, kendisinden korkulur. Allah aslında umutsuzluğu simgeleyen bir Tanrı’dır. Yaşamınıza bir kere girmeye görsün. O yaşam O’nunla da zordur, O’nsuz da.. Doğruyu O’nun suyuna gitmekte bulan Müslüman’lar için yaşam değildir dolu dolu deneyimlenecek olan... Ölümdür beklenen son.. Yaşam onun prelüdüdür. İslam’a göre insan yaşarken uyumakta olup ölünce uyanacaktır.

ANTROPOSENTRİK OLMAK

ANTROPOSENTRİK OLMAK NE DEMEKTİR?

Antroposentrik olmak demek, insan odaklı olmak demektir. İnsan odaklı olmak, evrene insan gözü ile bakmak demek değildir. İnsanın kendini evrenin ortasında yer alan anahtar bir yaratık olarak görmesi ve bütün evrenin kendine göre tasarımlanmış ve dizayn edilmiş olduğuna inanması demektir. Antropik ilke kaynağını antroposentrik görüşten almıştır. İnsan olarak antroposentrisizmden kurtulmamız imkansız denecek kadar güçtür. Herşeyden önce insan olmakla ilgili egomuz buna izin vermez. Bu dünyada ve evrende mevcut her şeyin insanlar ve insanlık için var olduğuna kendimizi o kadar çok inandırmışızdır ki, bu ayrıcalığı başka hiç bir canlı türü ile paylaşmayı aklımızdan geçirmeyiz. Hümanistik değerleri diğer bütün insansal değerlerden üstün tutar ve bu tutumumuzla iftihar ederiz. Son yıllara kadar, bilimsel alanda bile, kendimizi diğer canlılardan soyutlamayı ve ayrı bir hayvan türü olarak incelemeyi yeğlemişizdir. Bunun yanlış olduğunu ancak son yıllarda idrak edebilmişizdir. Yine de hemen her olguyu insan odaklı olma bakış açısından değerlendirmeye devam etmekteyiz.

Antroposentriklik çevre kirliliği gibi bir kirliliktir. Bu kirlilik sanıldığından çok daha yaygındır. Sosyal olabildiği gibi, bilimsel de olabilir ve olguları değerlendirmede aşilması son derece güç bir engel olarak karşimıza çikabilir. Antroposentriklik ilginç bir önyargidir. Doğal olarak kazanılan insan yaşama içgüdüsünün bilinçsel düzeye yansımasından başka bir şey olmayan narsistik bir duygudur. Kısaca belirtecek olursak, kendine hayran olmak ve kendini diğer yaratıklardan üstün görmektir.

İnsan yaşamının her kesiminde bu megalomanyak insansal eğiliminin iğrenç yüzü ile karşilaşmak mümkündür. Bilimde, sanatta, sosyal yaşamda ve diğerlerinde... Antroposentrisizm her türlü insansal niteliklerin hayvansal niteliklerden soyutlandığı bir görüş tarzıdır. İnsana ait ve kendinden menkul olan üstün değerler dizisidir. Antroposentrisizmi ondördüncü yüzyılda İtalya’da ortaya çikan hümanizma ile yakından ilgili bir eğilim, hatta onun devamı olarak düşünebiliriz.

Hümanizma nedir?

Hümanizmayi yakından araştıranların ilk karşilaştığı manzara onun, oldukca muğlak ve geniş tabanlı bir eğilim olduğudur. Çesitli inanç, görüş, yöntem ve felsefe, ortak paydası insanlık olan bir merkez etrafında bir araya getirilmeye çalisilmistir. İnsanın çesitli nitelikleri ile ilgili olmasına rağmen hümanizma, temel olarak, 14’üncü yüzyılda İtalya’da ortaya çikan bir eğitim sistemi ve araştırma yöntemi olarak başlayan bir disiplindir. Zamanla bütün Avrupa’ya yayılmış ve yüzlerce yıl entellektüel zümrenin dominan felsefi gücü olarak varlığını sürdürmüştür. Temel olarak hümanizma insanı yücelten bir eğilimdir ve başlangıcına Rönesans Hümanizması de denir. Yine de hümanizmanın esas başlangıcının çok daha eskilere, Yunan ve Roma dönemlerine, Plato, Çiçero ve Livy’ye kadar dayandığı bilinmektedir.

Hümanizma Avrupa’da çagdas düşüncenin ortaya çikmasi için gerekli koşulları oluşturmuş ve edebiyat, felsefe, sanat, din, sosyal bilimler ve hatta doğal bilimleri besleyen bir eğilim olarak temayüz etmiştir. Batının, başlangıcı hümanizmaya dayanan bu müthiş ilerlemelerini ihmal etmeye olanak yoktur. Günümüzde kullandığımız ve varlıklarından haberdar olduğumuz, özgürlük, bağımlılık, üstün, zayıf, dominan veya kusurlu ırk, ilkel veya ileri uygarlık gibi iyi, kötü ve tartışmalı terimler ve kavramların kökeninde hümanizma vardır. Hümanizma zayıf ve çeliskili taraflarının olmasına rağmen çagimizin dominan düşünce ve felsefesine son şeklini vermiştir. Ama bu şekil her an değişmektedir. Çagimizin düşünce sistemi ve felsefesi eskiye oranla çok daha akılcıdır. Değer yargıları hızla değişmektedir. Varoluşculuk felsefesinin ortaya çikmasini izleyen dönemde, Avrupa’da temel düşünce ve felsefenin bel kemiğini oluşturan hümanizma, geçen yüzyılda şiddetli eleştirilere maruz kalmıştır. Varoluşculuk bazında insanı insan yapan değerler yeniden incelenmiş ve insanı yücelten hümanizmaya karşi bir direniş başlamıştır.

İnsanı insan yapan değerler nelerdir? İnsanın özü her zaman iyi ve güzel midir? İnsan her zaman rasyonel, anlayışlı, mantıklı bir varlık mıdır? İnsan sorunlardan yoksun mudur? İdeal bir karaktere mi sahiptir?

İnsana atfedilen bu üstünlük, bu yüce ve ulu eğilimin onun gerçek doğasını yansıtmadığı ilk defa Kierkegaard tarafından dile getirilmiştir. Bazı insansal eğilimlerde, örnegin ağrı, neşe ve sevinçte, üzüntü ve endişede, umut ve umutsuzlukta, sağduyu ve sezgide mantik olmayabilir ve onlar rasyonel bir şekilde açıklanamaz. İnsanın yapısında bütün rasyonel, olumlu ve iyimser hayalleri yok eden güçler vardır. Bunları anlamadan insanı anlamak mümkün değildir. Rasyonalite insan doğasının ögelerinden biridir. Ancak, çogu kere insan rasyonel değildir. Hümanistik yaklaşim insanın kusurlu bir varlık olduğu ve birçok yönden hayvanlardan farklı olmadığı gerçeğini ihmal eder. Bu nedenden dolayı insanın büyük manzarayı görmesini önler, onun doğadaki yerini doğru olarak saptayamaz ve yalnız kendini değil, dünyada mevcut tüm eko sistemlerini felakete maruz bırakır.

ANTROPİK MUHAKEME

 

ANTROPİK MUHAKEME (*)

Anthropic reasoning (antropik muhakeme, uslama, usavurma), anthropic principle (antropik ilke) ile ilgili bir kavramdır. Antropik uslama evrenin neden bildiğimiz şekilde oluştuğunu açıklamaktan çok, öyle olmasının sonuçları üzerinde duran bir yaklaşimdır. Evrenle ilgili en önemli nitelik, canlıların ortaya çikabilecegi karmaşiklığa izin vermesidir. Onların arasından entellektüel olanların evrimleşmesi gerçekten müthiş bir olgudur. Bütün bunları evren bazı gereksinimlere borçludur.

Onları şu şekilde özetleyebiliriz:

Yıldız, gezegen ve galaksilerin oluşması, yıldızların merkezindeki fırınlarda ve süpernova patlamalarında oksijen, karbon, demir gibi, canlıların yapısına katılan elementlerin sentez edilmesi, onların canlıların ortaya çikacagi kararlı bir ortamda bir araya gelmesi.....

Fiziksel ve kozmolojik sabitlerin bizimkinden farklı olduğu evrenler imgeleyebiliriz. O evrenlerin bir çogunda veya hepsinde, madde bildiğimiz şekilde oluşamayacaksa, yaşam bildiğimiz şekilde ortaya çikamayacaktir. Çok daha farklı bir yaşamın ortaya çikmayacagini kesinlikle iddia edemeyiz belki ama, bunun çok daha zor olacağını tahmin edebiliriz. Örnegin, her bakımdan aynı ama, kozmolojik sabiti (lambda) farklı olan bir evren düşünelim. Vaküm basıncı çok yüksek olunca madde evren içinde yıldız ve galaksileri oluşturamadan hızla dağılacaktır. Tek başina bu parametre evrende yaşamın ortaya çikmaması için yeterlidir.

Bu bağlamda yeterli karmaşiklığın ortaya çikmasi için gerekli nitelikler şunlardır:

Baryonların varlığı... Yani proton ve nötron gibi zerrelerin varlığı..

Evrenin mükemmel derecede düzgün olmaması koşulu. Kendini kozmik mikrodalga radyasyonda dalgalanma şeklinde belirten bu düzensizlik bazı şekillerin, galaksi ve yıldızlarını oluşmasından sorumludur. Bu dalgalanmaya Q denmektedir.

Ayrıca çekim gücünün atom ve moleküllerde etkili mikrofizik güçlerden 10^40 kere daha zayıf olması gerekmektedir. Çekim gücü daha fazla olsaydı atomlar bildiğimiz şekilde bir araya gelemezlerdi.

Bu parametrelerin hangisi gerçekten temel öneme sahiptir? Olmazsa olmazdır? Örnegin lambda mı daha temel bir değerdir, yoksa Q mu? Bunların hangisi temel fizik ilkesidir, hangileri sadece tesadüfseldir.

Hangisinin temel fizik ilkesi olduğunu bilmediğimiz için, bu değerlerin farklı evrenlerde farklı olması ve onların canlıların yaşaması için uygun koşullara sahip olmaması, yani biyofilik (biophilic) olmaması mümkündür. Belki de çok sayıda evrenler vardır ve biz biyofilik bir evrende yaşamaktayız. Bu evrende fizik yasaları karmaşiklığa olanak vermektedirler. Bu karmaşiklığın nihai şekli kendini canlı varlık olarak manifest etmiştir.

Sırası gelmişken şu soruyu da kendimize sorabiliriz. Acaba biz içinde yaşadığımız evrenin canlıların ortaya çikmasi için uygun bir devrini mi deneyimliyoruz? Ya da yaşadığımız galaksi ve güneş sistemi mi bize bu ayrıcalığı sağlıyor?

Bunlar yanıtlanması zor antropik kökenli sorulardır. Evrendeki bu biyofilik nitelikleri tanıma ve tarif etme süreci için antropik uslama diyoruz.

Karanlık enerji kavramı kozmoloji sözlüğüne girdiğinden beri antropik açıklamalara daha geniş bir şekilde yer verme ihtiyacı ortaya çikmistir. Son 7 yıl içinde evrenin giderek artan bir hızla genişlediği gözlemlenmiştir. Bunun nedeni araştırılmalıdır. Genişlemekte olan bu evreni geometrik olarak düz tutabilmek için karanlık enerjinin kritik yoğunluğun yüzde 70’inden sorumlu olması gerekmektedir. Bu demektir ki biz şu anda, muhtemelen tarihinde ilk defa olarak, evrenin madde yoğunluğu ile karanlık enerji yoğunluğunun kabaca eşit olduğu bir zamanda yaşamaktayız.

Alan Guth’un genişleme kuramına göre evren, Big Bang’in 10^-37 ile 10^-34 saniyeleri arasında müthiş bir şekilde, ışık hızından en az 100 kere daha hızlı genişlemiş ve sonra bu genişleme ışık hızı altına inmiştir. Bu genişleme sırasında bir protondan trilyon kere küçük bir nokta, 1 sm çapina ulaşmıştır. Bu genişleme neden yavaşlamıştır?

Boş uzayın bir kuvvet uyguladığı biliniyor. Bu kuvvet neden bu kadar küçüktür? Evrende şu anda boş uzayın sahip olduğu kuvvet, genişleme dönemindeki kuvvetten 10^120 kere daha zayıftır. Ancak böyle bir evrende madde karmaşik nitelikler alabilir ve canlılar ortaya çikabilir. Bu kuvvet kendiliğinden mi azalmıştır? Onu nötralize eden etmenler mi vardır? Karanlık enerji de dediğimiz bu itici kuvvet nasıl olmuştur da, bu kadar düşebilmiştir?

Evrenin fiziksel yapısını değiştiren etmenler birden fazla parametre şeklinde karşimıza çikabilirler. Örnegin Q’yu ele alalım. Kozmik zemin radyasyonunda olan dalgalanma için Q terimi kullanılır. Bu dalgalanmadan Big Bang sırasında ortaya çikan hafif düzensizlik, heterotopi, sorumludur. Bu düzensizlik yüzbinde birdir (10^-5) ama, daha az veya daha çok da olabilirdi. Her iki durumda da canlıların ortaya çikmasi için uygun koşullar oluşamayabilirdi. Eğer varlarsa diğer evrenlerde bu değer farklı olabilir. Biyofilik domain’lerde Q ve lamda (kozmolojik sabit) değerleri birbirleri ile ilgili olmalıdır. Kozmolojik sabit biraz daha büyük olsa da, yani evren daha hızlı genişlese de, madde karmaşik düzenini koruyabilir ve canlılık ortaya çikabilir. Tabii bunun bir sınırı vardır.

Q’nun 10^-6 olduğu durumlarda, yalnız küçük kümeler şeklinde ve evrenin geç dönemlerinde karanlık madde ortaya çikabilir. Bu evrende gazlar çok seyrekleşeceklerinden kümeleşerek yıldızları oluşturamazlar. Q, 10^-3’den büyük olursa, ortaya çikan büyük yapılar çökerek dev kara deliklere dönüşür. Her Q değeri için belli bir lambda değeri olmalıdır ki madde yeterince karışık olsun ve canlılar ortaya çikabilsin.

Görüldüğü üzere bizim evren antropik olarak izin verilen bir domaindir. Ancak bizim bu durumumuzun diğer evrenler için tipik bir niteliğe sahip olup olmadığı bilinmemektedir.

Antropik uslama ve multiversler gibi kavramlar bilimsel fizikçiler tarafından ihtiyatla karşilanmaktadırlar. Çünkü gözlemlenmeyen olguların araştırılması bilimsel yöntemlerle bağdaşmamaktadır. Bilimsel yöntemler bir teoriyi yapacakları gözlemler ve deneylerle yanlışlayabilmelidirler. Bu kavramlar fiziğin kesen ucunda, fizik-metafizik sınırında yer almaktadırlar. Teleskopların görebileceği bir ufuk vardır. Onun ötesini görmek mümkün değildir. Ancak atomaltı zerreler düzeyinde bazı ilginç gözlemler yapılarak, evrenin başlangıcı olan Big Bang hakkında ilginç buluşlar ortaya konulabilir. Big Bang sırasında açığa çikan fotonlar bize daha yeni ulaşmaya başlamışlardır.

Evreni Einstein-de Sitter modeli şeklinde modellersek, ilerde genişleme yavaşlayacak ve duracak, daha sonra tersine dönecektir. O zaman, şimdi göremediğimiz galaksileri de görebileceğiz. Ve evren hakkında daha geniş bilgi sahibi olabileceğiz. Oysa bu modelin doğru olmaması olasalığı var. Evren giderek artan bir hızla genişlemektedir. Bu demektir ki bu evrende mevcut galaksilerin hepsi birbirlerinden hızla uzaklaşmaktadırlar. Ve henüz karşilaşmayanlar ilerde de asla birbirleri ile karşilaşmayacaklardır. Bu yüzden multiverslerden bahsetmek asla kanıtlanamayacak ve hep öyle kalacak fantaziden başka bir şey değildir.

Membran hipotezinde üst boyutta bulunan iki membran çarpismakta ve her trilyon yılda bir yeni bir Big Bang’e neden olmaktadır. Bu teorilerin doğru olup olmadıklarını bilmiyoruz. Bunları aslında metafizik olgular olarak değil de, bilimsel spekülasyonlar olarak kabul etmeliyiz.

Birden fazla Big Bang var mıdır? Onlarda Q ve lambda değerleri farklı olabilir mi? Multiversler varsa hepsinde aynı fizik yasaları mı geçerlidir? Gözlemlenmeyen evrenler hakkında ne gibi yorumlar yapabiliriz? Bu soruları ve benzerlerini sorabilir ve haklarında spekülasyonlar yapabiliriz.

Bir teori gözlemlenen evrende doğrulanabilir veya yanlışlanbilir öneriler ileri sürüyorsa, onları ciddiye almalı ve onları evrenin görülmeyen yerleri veya görülmeyen evrenler için de geçerli olabileceğini dikkte almalıyız.

Antropik uslamanın fizikçileri rahatsız etmesinin nedeni, bazı evrenlerde veya aynı evrenin farklı dönemlerinde fizik yasalarının değişmesi veya tamamen ortadan kalkmasıdır. Bu nedenden dolayı fizikçiler ona bir alternatif aramaktadırlar. Devirli evrenler kuramının ortaya atılış nedeni budur.

Yararlanılan kaynak:

(*) Mario Livio and Martin J. Rees, Anthropic Reasoning, Science: Vol: 309, page 1022-1023

DEVİRLİ EVRENLER...

BAŞLANGIÇ VE SONUN EVRENSEL TANIMI...

Neyi belirtmek için kullanılırsa kullanılsın “sonsuzluk”, idraki olanaksız bir kavramdır. Çoğu kere zaman için kullanılır. Madde ve mesafa için de kullanılabilir. Bu iletimde ben sonsuzluk terimini başka ve şimdiye kadar hiç tartışma konusu yapılmamış bir diğer kavramla ilgili olarak kullanmak istiyorum. Ancak daha önce zaman, madde, mesafe ve başlangıç terimleri ile ilgili sonsuzluk kavramları üzerinde duracağım.

Daha çok zaman için kullanılmasına rağmen sonsuzluk ve zaman, birbirleri ile çelişkili kavramlardır. Zaman sonsuzluğun bir tür tahdit edilmesi, sınırlandırılması demektir. Genel olarak zaman hem bir başlangıca gereksinim gösterir, hem de bir sona... Zamanın sonsuz olması zamanla değil, zamansızlıkla bağdaşır. Sonsuz zaman oksimoron bir terimdir. Yani zıt anlamlı kelimelerden oluşmuş bir kelime salatasıdır. Biz insanlar sonsuzluğu daha çok bir zaman olarak tahayyül ederiz ama, zaman sonsuz olamaz. Çünkü sonsuzluk belli sınırlar içinde var olamaz. Zamanı sonsuzluk, sonsuzluğu ise zaman terimleri ile ifade etmek mümkün değildir. Sonsuzluğu tanımlamak için başka bir kavrama gereksinim vardır.

Sonsuzluğu madde ile belirtmek mümkün müdür? Madde sonsuz olabilir mi?
Madde miktarla ölçülür. Miktar da sayı ile belirtilir. Sayı ile belirtilen bir miktar sonsuz olabilir mi? Sonsuz miktar, sonsuz sayı gibi terimler anlam taşır mı?
Zamanda olduğu gibi, miktar ve sayı da sonsuza limit koyan, onu kısıtlayan değerlerdir Dolayısıyla yan yana getirilen bu terimler de   birbirleri ile çelişirler. Sayı kavramı sonsuzlukla bağdaşmaz. Madde sonsuz olamaz. Sonsuzluğu sayı ile ile belirtmek mümkün değildir.

Aynı durum uzaklık için de söz konusudur. Mesafe sonsuz olamaz. Uzaklık temel olarak iki obje arasındaki mesafedir. Hem sayı ile ifade edilebilir, hem de aradan geçen zaman olarak... Aslında zaman, madde ve mesafe sayı ile ifade edilen ve sonsuzluğu kısıtlayan kavramlardır. Sonsuzluğu kısıtlayan ve sayı ile belirtilebilen hiç bir kavram sonsuzlukla bağdaşmaz.  

Bu arada kısaca başlangıç kavramına da değinmek istiyorum. Bu terim hem zaman, hem de madde ile sıkı bir ilişki halindedir.
Her başlangıcın bir sonu olduğu gibi, bir de nedeni vardır. Bu neden bir olgunun başlangıcından sorumludur. Durgun bir havuza atılan bir taş parçası, havuzda dalgaların oluşmasına neden olur. Suya düşen taş dalgaların oluşum nedenidir. Taşın suya düştüğü an, dalgaların başladığı zamanı simgeler. Bir süre sonra dalgalar durulur. Taşın neden olduğu dalgalar tükenmişlerdir. Her başlangıcın bir nedeni ve bir sonu vardır. Bu durumda diyebiliriz ki: başlangıç da sonsuzlukla bağdaşmayan bir kavramdır.

İnsan aklı her olguda bir başlangıç arar. Başlangıçsız bir olgu düşünülemez. Bir başlangıcın varlığına, o başlangıç gözlemlenmemiş olsa bile, inanılır. İnsan mantığı başlangıcını gözlemlemediği her olgunun geçmişte, çok önceleri vuku bulmuş bir başlangıcı olduğunu kabul eder. Bu insanın elinde olmayan bir durumdur. İnsan mantığı başka türlü çalışamaz. İnsan aklı başka türlü düşünemez. Her olgunun bir başlangıcı ve her başlangıcın da bir nedeni vardır.

Öyleyse evrenden de bir başlangıcının olması beklenmelidir. Ya da deliller bizi böyle bir başlangıca götürürse hiç şaşırılmamalıdır. Nitekim Hubble’ın evrenin genişlediği buluşu, bilim adamlarını evrenin başlangıcını düşünmeye sevketmiştir. Evrende mevcut galaksiler birbirlerinden uzaklaştıklarına göre, bir süre önce onların bir arada olmuş olmaları gerekmektedir. O halde bir süre önce bu birliktelik bozulmuş ve madde etrafa yayılmaya başlamış olmalıdır. Belki de bu ilk madde patlamış ve evreni oluşturmuştur. Buna Big Bang, büyük patlama, denmiştir. Big Bang bir başlangıçtır. Evreni başlatmıştır. Nedeni ise hala bilinmemektedir. Quantum fiziği evrenin başlangıcını Big Bang ile açıklamaya çalışan bir fizik dalıdır. Bu fizik dalına göre evrenin bir başlangıcı vardır.

Yaratılış konusunda ortaya atılan en son kuramlardan birine göre bir enerji patlamış, maddeye dönüşmüş ve evren oluşmuştur. O halde evrenin bir başlangıcı vardır. Başlangıcı olan her olgunun ayrıca bir de nedeni olmalıdır. Öyleyse evrenin başlangıcının da, doğasını henüz bilmediğimiz, bir nedeni var olmalıdır.

Bu mantık bizi evren öncesi bir zaman ve mekana götürmektedir. Evreni başlatan nedenin gizemi orada saklıdır. Her başlangıçta bir neden ve son arayan insan mantığı bu kadarla yetinmemektedir. Belki de evreni başlatan neden, kendinden önce gelen bir başka nedenin sonucudur. O başlangıç da bir diğerinin.

Başlangıç sonsuza kadar gidemez ama, başlangıçlar gidebilir. Her son yeni bir başlangıç nedeni olabilir. Her başlangıç ise yeni bir sonla sonlanacaktır. Birbiri ardından gelen başlangıç ve sonlar için artık bir nedene gereksinim kalmayacaktır.

Öyleyse içinde yaşadığımız evrenin oluşması için bir nedene gerek yoktur. Kendinden önceki bir başlangıç sona ererken kendisini başlatmıştır.  Kendi sonu da bir sonraki başlangıç için neden oluşturacaktır. Her sonun nedeni başlangıç, her başlangıcın nedeni ise sondur. Ayrı bir “neden” kavramına gerek yoktur. Bu durumda maddenin veya enerjinin varlığının kendi dışında bir nedene bağımlılığı veya gereksinimi yoktur. Her evrenin belli bir başlangıcı olması ve yalnız belli bir zaman dilimi içinde var olması, kendinden sonra  gelecek evrenlerin nedenidir. Yani neden, başlama sürecinin yapısına katılmıştır. Onun bir parçasıdır. Bir evrenin belli bir süre için var olup sonra yok olması, bir sonra gelecek evrenin varlık nedenidir.

Bu durum bizi doğrudan doğruya süreklilik ve devinim kavramlarına götürmektedir. Bu kavramlara göre tek bir başlangıç olmayabilir. Yalnız birbirlerini izleyen ve her biri bir sonla sona erecek ama, bir diğeri ile devam edecek olan sonsuz başlangıçlar var olabilir. Bu başlangıçların bizim bildiğimiz başlangıçtan farkı ilkinin olmamasıdır. Çünkü sonsuzluğun bir başlangıcı olamaz. Başlangıçların ne ilki vardır, ne de sonu olacaktır. Ne şekilde başladığını bilmediğimiz bir olgunun sonunun ürünü olan içinde yaşadığımız evren, nasıl olacağını bilmediğimiz bir sonla kendinden sonraki varlığın başlangıcına neden olarak, yok olacaktır.

Varlığın sonsuzluğu ancak süreklilik ve devinimle sağlanır. Bu bağlamda süreklilik zamanla ilgili olmayıp, başlangıç ve sonların birbirlerini izlediğini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Dolayısıyla sonsuzluk kavramı ile bağdaşır. Enerji ve maddenin bir şekilden diğerine geçişini simgeleyen devinim de sonsuzlukla bağdaşır. Madde ve enerji sınırlı da olsa, devinim sonsuz ve sınırsızdır. Çünkü devinimlerin ne bir başlangıcı vardır, ne de bir sonu... Her başlangıcın sonu da, başı gibi, başka bir devinimdir. Devinimler süreklidir ve sonsuzdur.

Zaman ve madde başlangıçlar arasında mevcuttur. Her başlangıçta farklı bir zaman ve madde olduğu ve ilk başlangıç olmadığı için, aynı zaman ve maddenin sürekliliğinden bahsedilemez. Başlangıçlar sonsuz olduğundan, zamanın değil ama, zamanların da sonsuz olduğu ileri sürülebilir. Madde de miktar olarak sonsuz olamaz belki ama, maddenin devinimi sonsuz olabilir.

Bu senaryo için devirli evrenler terimi kullanılır.

1900’lü yılların başlarına kadar evrenin statik bir yapısı olduğuna inanılıyordu. Bu inanışa göre eser denen bir madde ile  dolu olan evren, olduğu yerde duruyordu. 1929 yılında Edwin Hubble evrenin genişlediğini buldu. Einstein 1915 yılında genel görelilik kuramını ortaya attığı zaman, bu kuramın uzayın genişlediğine işaret etmesine rağmen, formülüne uzay sabitlik katsayısını eklemiş ve sonra bunu yaşamının en büyük hatası olarak kabul etmiştir. Hubble’ın gözleminden sonra evrenin genişlediği anlaşıldı. Bu genişleme kesin olarak bir devinime işaret ediyordu. Evren sürekli bir devinim içinde idi. Küçük bir nokta patlamış, enerji maddeye dönüşmüş ve genişlemeye başlamıştı. Evren hala genişlemekte idi.

13.7 milyar yıl önce vuku bulduğu sanılan bu olgunun içinde yaşadığımız evreni başlattığına inanılır. Bu evren statik değil, dinamiktir. Sürekli bir devinim içindedir Her anı farklıdır. Bu evrenin bir başlangıcı vardır. Bu evrende madde vardır, zaman vardır, mesafe vardır. Başlangıcı, maddesi, zamanı ve mesafesi olan bir evrenin sonsuz olduğundan bahsedilemez. İçinde yaşadığımız evren sonsuz değildir.  Çünkü başlangıcı vardır. Sonunun ne olacağı bilinmemektedir. Bir tür son ilerde mutlaka vuku bulacaktır. O son, devinimlerin sürekli öğesidir. Her başlangıcın hem başlangıcı, hem de sonudur. O da sonsuzdur.

Sonsuz başlangıçlar ve sonlar arasında yer alan bir zaman ve mekanda yaşamaktayız... Vücudumuzu oluşturan atomlar da sürekli bir devinim içindedir. Her an değişmekte ve mutlak bir sona doğru hızla ilerlemekteyiz. Doğanın kendisi için kabul ettiği bütün yasalara biz de harfiyen uymaktayız. Doğa için bir taş parçasından daha önemli değiliz. Tek tesellimiz sınırlı ömrümüzde başlangıçlar ve sonlar arasında uzanan sonsuzluğun yapı taşına katılma ayrıcalığına sahip öğelerden biri olmamız..  Kendinden menkul önemimizi mazur gösterecek tek değer olan bir bilince sahip olmamız, taşla aramızdaki yegane farktır. Bu farkın doğa ve başka canlılar tarafından paylaşılmaması ve önemimizin anlaşılmaması ise acı bir tecellidir.

WE TRAVEL BETWEEN THE ETERNITIES…

Zaman gezmeniyiz...
Yalnız yıldız tozu değiliz!
Canlıyız aynı zamanda….
 
Sonsuz geçmişle, sonsuz gelecek arasında,
Seyahat ederiz.

Aradaki kısa süreyizdir, belki ama,
Sonsuzu ikiye bölmeye yeteriz….

Bir sonsuzdan gelir,
Diğerine gideriz…

İki sonsuz arasında,
Seyahat ederiz..
 
Doğarız-ölürüz..
Ölürüz-doğarız...

Ve her seferinde sonsuzu,
Tam ortasından,
İkiye böleriz……..

 

NEDEN HÜMANİST DEĞİLİM ! -5

Herşeyden önce ateizmin direkt yararından bahsedilmez. Üzerinde durulması gereken husus ateizmin yararı değildir. Teizmin zararıdır.

Ateizmin yararı indirekt ve görelidir.  İnsan aklı yüzünden teist veya ateisttir. Başka bir deyişle yeterince entelektüel olan bir insan düşünerek teizmi de seçebilir, ateizmi de. Kişisel seçenek bazında bunların yarar veya zararlarından bahsedilmez. Ancak toplum bazına aralarında önemli farklar vardır. Tabii bu seçme olanağı teizm için kuramsaldır. Teizm hemen hiç bir zaman seçilmez. Teist doğulur. Allah’a inanmak ve İslam’ı kabul etmek her Türk’ün geleneksel aile terbiye ve eğitiminin bir parçasıdır.

Teizm gerçek bir seçenek değildir. Oysa ateizm çoğu zaman tam bir seçenektir. Tabii ateist ailelere de doğmak ve ateizmle daha küçük yaşta karşılaşarak onu benimsemek mümkündür. Ama bu durum bile çocuğun ateist olacağını garantilememektedir. Çocuk aile dışında İslam’a maruz kalabilir ve koyu bir Müslüman  olabilir.
Ateizmin bireylere veya topluma bilinen bir zararı ve tehlikesi yoktur. Benim bildiğim ateist oldukları için yok olan bir halk yoktur. Sodom ve Gomora’yı saymıyorum..  Çünkü ateizm anarşi ve kaos demek değildir. Tanrı’nın varlığını reddetmektir. Hepsi o kadar. Bazı ateist diktatörlerin kendi halklarına zulmettiği bilinir. Teist imparatorlar da bunu yapmışlardır. Hatta onlar çoğunluktadırlar.

Ateizmin en başta gelen yararı teist kalabalığından bir teistin eksilmesidir. Bu teizmin zararlarında küçük de olsa bir azalma demektir. Ateistler sayesinde toplumda kutuplaşma azalacak ve hoşgörü artacaktır. Ateist sayısı arttıkça ateizmin yararları daha çok belli olmaya başlayacaktır. Türkiye’de Aziz Nesin çapında bin tane daha açıkca ateist olduğunu söyleyen aydın olduğunu düşleyin. Yazıları, romanları, şiirleri ve diğer eserleriyle bu aydınlar toplumun olumlu bir yönde ilerlemesini sağlayacaklardır. Bilgili  imamlardan çok daha yararlı olacaktır bu aydın ateist azınlık.
Ateizmin bir yararı daha vardır. O da teizmde arada bir gözlemlenen aşırılığa karşı gelmeleridir. Ateist ozanlar, yazarlar, aşıklar şiirleri ve diğer eserleri ile bu aşırılıklara işaret ederek, onlarla alay ederek ve onları hicvederek, toplumun teizmin baskısı altına girmesini önleyeceklerdir. Ayrıca ateistler yüzünden teistler daha sıkı çalışmak, daha çok öğrenmek zorunda kalacaklar, daha verimli olacak ve dinlerini ilerleteceklerdir.  Hristiyanlığın İslam’dan birçok alanda ileri olmasının nedeni bu durumdur. Benim bildiğim papazlar oldukca aydın insanlardır.

NEDEN HÜMANİST DEĞİLİM ! -4

ATEİST OLDUĞUM İÇİN HÜMANİST OLAMAM !

İnsanla ilgili bazı nitelikler onun geliştirdiği kavramlardaki duyarlıktan sorumludur. Hümanizmayı reddettiğim için atesit değilim. Ya da ateizmi seçtiğim için hümanizmayı reddetmiyorum. Bunlar farklı kavramlar. Aslında ateist olan bir insan, dindarlık hariç, beğendiği, kendi anlayışı ile uyumlu hemen her eğilime sahip çıkabilir. Hümanizmanın kapsamı da oldukça geniştir. Hümanist, ateistten farklı olarak, ateist olabildiği gibi, dindar da olabilir.  Yaptığım tartışmaların bir ana teması varsa, o da insansal nitelikleri yüceltmekten, abartmaktan ve olduklarından daha değerli ve önemli olarak göstermekten kaçınmaktır.

Ateizm de, dindarlık veya hümanizma gibi, tefrik eden bir eğilimdir. Ama onlardan farklı olarak ayrı bir disiplin veya bir doktrin değildir. Ateizmin gerçek önemi, değeri ve gücü işte bu basit niteliğinde saklıdır. Ateizmin en büyük ilkesi, bazıları bunun için paradoksik olarak üstünlüğü bile diyebilir, kendini empoze eden, kendi tanıdığı değerlere önem vererek onları ve onları izleyenleri yücelten bir eğilim olmamasıdır. Ateist hiç bir ilkeyi izlemek zorunda değildir. Ya da istediği her felsefe ekolünü kendi yaşamına adapte etmekte özgürdür. Başka bir deyişle bir ateist “ateizm teizmden üstündür veya daha iyidir” diyemez. Dememelidir. Aksi takdirde ateizmin, insanı yücelten hümanistik, dinsel veya benzeri insanodaklı eğilimlerden farkı kalmaz.

Ateizmin üstünlük iddiası onun en zayıf tarafıdır. Gücü ise üstünlük taslamadan, din ve Tanrı kavramları ile mücadele edebilmesinde saklıdır. Ateizm insanodaklı değildir. Bu nedenden dolayı ateist, her türlü ahlaksal değerlere sahip biri olabilir. Bazılarının iddiasına rağmen, ateist ahlakı diye, üstün ya da rezil bir ahlak türü yoktur. Ateizmin ahlaki bir seçenek olması, ateistlerin daha iyi veya daha kötü ahlaklı olmalarını gerektirmez. Sadece teist-ateist farkının ahlak bazında olduğuna işaret eder.  Ateist zalim ve eli kanlı bir diktatör de olabilir, müşfik, insancıl ve ülkesine sadık  bir başkan da..

Diğerlerinden daha üstün ve önemli bir eğilim olmamasına rağmen ateizmi izlemenin kişiye ve topluma ne gibi bir yararı olacaktır? Bu durumda ateist olmanın ne gibi bir anlamı vardır? Ateistler çoğunluğun inancına karşı gelerek toplumda düzensizlik ve kargaşa mı yaratmak istemektedirler?

NEDEN HÜMANİST DEĞİLİM ! -3

İNSANIN GERÇEK DOĞASI ÜZERİNE....

İnsan güçlü bir yaratık olduğuna inanır. Doğaya hakim olmaya ve onun bazı yasalarını hiçe sayarak, kendininkileri dikte ettirmeye başlamıştır. İlginç olarak insanın bu gücünün kökeninde onun zayıflığı yer almaktadır. İnsan iyi ve kötü niteliklerin bir arada olduğu bir yaratıktır. Bu nitelikleri insandan çıkarın.... Geride başarılı bir hayvan bile olamayacak kadar amorf, şekilsiz bir yaratık kalacaktır. İnsanın iyi ve üstün tarafları vardır elbette. İyi ve üstün ne demekse? Ama onun kötü, değersiz, önemsiz olarak algılanan tarafı çok daha ağır basmaktadır. İnsan aynı zamanda zayıf, nahif, cılız, korkak, iğrenç olabilecek kadar çirkin davranışlı, bencil, yeterince rasyonalitesi ve mantığı olmayan, gereksiz, anlamsız, önemsiz ve değersiz bir kemik yığınıdır.

İlginç olarak insanın en değerli yanı onun kötü tarafıdır! Kötülüğü insanın hazinesidir. 

İnsan yaşamına yön vermeyi amaçlayan her türlü etkinlik onun bu kötü tarafına hitap eder ve onu ya önlemeye, düzeltmeye, geliştirmeye, daha da olmazsa yok etmeye çalışır. İnsanın yaratıcılığının kökeninde onun kötü nitelikleri yatmaktadır. İnsan içinde kabaran kötü duygulara karşı isyan eder ve onları kontrol ve yok etmek uğruna destanlar yazar, mitler oluşturur, efsaneler yaratır.

Sonunda çoğu kere dinlere ve kendi iç dünyasında yarattığı kahraman ve kurtarıcılara esir düşer... İnsan yaşamına hükmeden ve onun asil, olumlu, iyi ve güzel iç dünyasını belirten yapıtların tümü aslında onun karanlık, çirkin ve kötü iç aleminin dış dünyaya, negatif bir filmin pozitif kopyası gibi, yansımasından başka bir şey değildir. İnsan gücünü onlardan alan bir yaratıktır. Aczi, kötülüğü, korkaklığı, cılızlığı, zayıflık ve nahifliği insanı insan yapan niteliklerdir. Onlarsız insan diğer hayvanlar kadar bile güçlü değildir.

İnsanı kötülüklerden arındıramazsınız ama, iyilikten kolaylıkla soyutlayabilirsiniz. Aslına dönen insan kötüdür. Çünkü insanın aslı kötüdür. İyilik ve güzellik, fedakarlık ve anlayış şeklindeki kavramlar sosyal olma gereği sonradan kazanılan yapay değerlerdir.  Onlarda zorlama vardır. Kötülük ise spontanedir. İyilik,  kötülüğe karşı bir direnmedir ama, çoğu kere  başarılı değildir. Yine de insanın kötü doğası kendini her zaman açıkca kötü olarak manifest etmeyebilir. Gizlenir.. Farklı kılıklara bürünür ve karşımıza sosyal olarak kabul edilir kavramlar şeklinde çıkar.

Orta çağdan, hatta eski Yunan ve Romadan yirminci yüzyılın başına kadar, rasyonel hümanizma hüküm sürmüştür. Bu hümanizma insanın iyi ve güzel, rasyonel ve mantıklı tarafına hitabeder. Günlük yaşamda insanın o tarafını görmek kolay değildir.. Bu nedenden dolayı rasyonel hümanizm ütopiktir. İnsanı yalnız iyi tarafı ile tanımlamaya çalışan her felsefi eğilim yanılmaya mahkumdur. Bu arada insanlığı yanlış yere iyilik ve güzellik duyguları ile yücelteceği için bu felsefe türleri insanın gerçek doğasını yansıtmaktan uzaktırlar.

İnsanlık artık kendi çirkin doğası ile karşı karşıya gelmekten korkmamalı, utanmamalı ve onu olduğu gbi kabul etmenin kendi çıkarları için çok daha yararlı olacağını dikkate almalıdır. İnsanın kötü tarafını reddeden veya iyi tarafına daha büyük önem veren her felsesi görüş, onun iyi tarafını da anlamlandırmaktan acizdir. Tek başına iyilik ve güzellik olmaz. Bunlar göreli kavramlardır. Karşıtları olmadan bir anlamları yoktur. İnsan yaşamına anlam veren en önemli değerler iyilik ve güzellikle birlikte ve onlardan daha çok olmak üzere, kötülük ve çirkinliktir. İnsan kötü ve çirkin olduğu için iyi ve güzeldir.

Bütün yapacağımız iç dünyamıza uzanmak ve oradaki kötülük ve çirkinlikler arasından iyilik ve güzellikleri bulup, çıkarmaktır. Onları tanımanın bile giderek zorlaştığı bir dünyada yaşadığımızı unutmayalım. Bizim iyilik ve güzellik olarak tanımladığımız değer ve kavramların başkaları için kötülük ve çirkinlik olabileceği gerçeğinden uzaklaşmayalım. İyi ve güzel, doğru ve haklı olduğumuzu iddia etmeden önce, o sonuçlara nasıl ulaştığımızı itiraf ve kabul etmekten çekinmeyelim. Aslımızı inkar etmeyelim......

NEDEN HÜMANİST DEĞİLİM ! -2

Bu kusurlu halimle nasıl hümanist olabilirim?

Rönesans hümanizmi ile değerlendirilirsem, dinsiz, imansız, kitapsız, Allah’sız alelade biriyim. Yalnız Tanrı’yı reddetmekle kalmıyorum. Tanrı’nın bana verdiği üstün nitelikleri ve halifeliği de reddediyorum. Hümanizmayı ve onunla birlikte gelen üstün insansal nitelikleri bir küfür kabul ediyor, insanı her yönü ile olduğu gibi gören ve anlamaya çalışan bir eğilimi düşüncelerime adapte ediyorum.

Beceriksiz, akılsız, dinsiz, imansız, Allah’sız, kitapsız, zayıf ve nahif, kusurlu  insanlar da olduğu için hümanist değilim. Hümanist olunca onları nasıl bir kategoriye koyacağımı ve onlarla nasıl işbirliği yapacağımı bilemiyorum. Hümanist olmanın onlara zulüm ve eziyet yapmak için bir mazeret olarak kullanılmasına göz yumamam.

Hümanist değilim..... Çünkü çoğumuz gibi, ben de, alelade bir  insanım...
Öyle olduğum için hümanist olamam...............

İnsanı iyi ve kötü tarafları ile olduğu gibi gören ve kabul eden birisi hümanist olamaz. Hümanizma yalnız yüceltme değildir. Hümanizm tefrik etmedir. Ayırmadır. Bazı değerlere sahip olmayanları suçlama ve eleştirmedir. Kritik etmedir. Aşağılama ve arada bir aşırılığa kaçarak istenmeyenlere karşı, katliam ve jenosidlere baş vurmadır. Aslında kendinde üstün nitelikler gören hümanist, kötü tarafı ile karşılaşmayı reddettiği için kusurludur. Eksiktir. Yalnlıştır.

Hümanist olmayan bir insan, dindar da olamaz veya olmamalıdır. Hele Müslüman, hiç olamaz. Bir Müslüman’a tanınan ayrıcalık onu yüceltir ve halife yapar. Üstün nitelikler kazanan Müslüman, diğer insanlardan ayrılır ve onları küçük görür. İslam’dan uzak durmamın nedenlerinden biri de budur. İslam bana nedense hümanizmayı anımsatır.

NEDEN HÜMANİST DEĞİLİM ! -1

NEDEN HÜMANİST DEĞİLİM !
A case against humanism.

Hümanizmanın tarihsel geçmişini yakından araştıranların ilk karşılaştığı manzara, onun  oldukca muğlak ve geniş tabanlı bir eğilim olduğudur.  Çeşitli inanç, görüş, yöntem ve felsefe, ortak paydası insanlık olan bir merkez etrafında bir araya getirilmeye çalışılmıştır.

İnsanın çeşitli nitelikleri ile ilgili olmasına rağmen hümanizma, temel olarak, 14’üncü yüzyılda İtalya’da bir eğitim sistemi ve araştırma yöntemi olarak başlayan bir disiplindir. Zamanla bütün Avrupa’ya yayılmış ve yüzlerce yıl entellektüel zümrenin dominan felsefi gücü olarak varlığını sürdürmüştür. Temel olarak hümanizma insanı yücelten bir eğilimdir ve başlangıcına Rönesans Hümanizması da denir. Yine de hümanizmanın esas başlangıcının çok daha eskilere, Yunan ve Roma dönemlerine, Plato, Cicero ve Livy’ye kadar dayandığı bilinmektedir. Ancak Rönesans Hümanizması onlara değinmez.

Hümanizma Avrupa’da çağdaş düşüncenin ortaya çıkması için gerekli koşulları oluşturmuş ve edebiyat, felsefe, sanat, din, sosyal bilimler ve hatta doğal bilimleri besleyen bir disiplin olarak temayüz etmiştir. Batı uygarlığını tetikleyen en önemli eğilim hümanizmadır diyebiliriz. Günümüzde  varlıklarından haberdar olduğumuz, özgürlük, bağımlılık, üstün, zayıf, dominan veya kusurlu ırk, ilkel veya ileri uygarlık gibi  iyi, kötü ve tartışmalı  çeşitli terim ve kavramlar varlıklarını hümanizmaya borçludurlar. Hümanizma zayıf ve çelişkili taraflarının olmasına rağmen çağımızın dominan düşünce ve felsefesine son şeklini vermiştir. Ama bu şekil her an değişmektedir. Çağımızın düşünce sistemi ve felsefesi eskiye oranla çok daha akıcıdır. Değer yargıları hızla değişmektedir. Varoluşculuk felsefesinin ortaya çıkmasını izleyen dönemde, Avrupa’da temel düşünce ve felsefenin bel kemiğini oluşturan hümanizma, şiddetli eleştirilere maruz kalmıştır. Varoluşculuk bazında insanı insan yapan değerler yeniden incelenmiş ve insanı yücelten hümanizmaya karşı bir eğilim ortaya çıkmıştır.

İnsanı insan yapan değerler nelerdir? İnsanın özü her zaman iyi ve güzel midir? İnsan her zaman rasyonel, anlayışlı, mantıklı bir varlık mıdır? İnsan sorunlardan yoksun mudur? İdeal bir karaktere mi sahiptir?

Rönesans'dan beri süregelmekte olan rasyonal hümanistik gelenek, Hegel'in "kozmik rasyonalizminde" idealize edilmiştir. Hegel, "Son Gerçek" ile, "İdeal Mantığı", onlardaki olumsuz ve karşıt eğilimleri yücelterek birleştirmiştir. Bu müthiş çabası ile Hegel, günümüzü hala etkisi altinda tutan bir filozoftur.

İnsana atfedilen bu üstünlük, bu yüce ve ulu eğilimlerin onun gerçek doğasını yansıtmadığı ilk defa Kierkegaard tarafından dile getirilmiştir. Bazı insansal eğilimlerde, örneğin ağrı, neşe ve sevinçte, üzüntü ve endişede, umut ve umutsuzlukta, sağduyu ve sezgide mantık olmayabilir ve bunlar rasyonel bir şekilde açıklanamaz. İnsanın yapısında bütün rasyonel, olumlu ve iyimser hayalleri yok eden güçler vardır. Bunları anlamadan insanı anlamak mümkün değildir. Rasyonalite insan doğasının öğelerinden biridir. Ancak, çoğu kere insan rasyonel değildir.

Varoluşcular için Hegel’izm kabul edilemez. Çünkü varoluşcuya göre gerçek yalnız kendi bildiği ve deneyimlediğidir. Hegel'in savunduğu "ideal akıl birliği" hem anlamsızdır, hem de insanlığa karşı yapılan kaba bir zorlamadır. Varoluşcular için kendi bilinçleri hiç bir yere gizlenmemiştir. Şu anda mevcuttur ve cefa çekmektedir.
Kierkegaard'a göre, kalabalık gerçekleri yansıtmaz. Gerçeğin dramı kişinin benliğinde saklıdır.Gerçeği arayan varoluşcu, kendi içine döner ve onu yakından inceler.

Orada ne görür?

Hiçbirşey!

Doğmadan önce yoktu, öldükten sonra da yok olacaktır.
İçindeki bütün bilgi, anı ve duygularından kendini arındırır ve bu keresinde orada şekilsiz, biçimsiz, çirkin ve anlamsız egosunu görür.

O zaman filozofların asırlardır sorduğu soruyu sorar:

Herşey neden var?
Herşey neden yok?...
Dünya, Güneş, Evren neden var?
Ben neden varım?

Düşüncelerini içinde, özünde gözlemlediği hiçbirşey üzerinde yoğunlaştırır ve  hiçbirşeyi zamanla, insan duyarlığının en önemli başarılarından biri olan  "Hiçbirseylik" kavramına dönüştürür.

Varolşcu için temel hiçbirşeylik'tir. Hiçbirşeylik güçtür ve gerçeğin ta kendisidir.

Hiçbirşeylik insanın hem umutsuzluk ve kederinin, hem de varoluş cesaret ve  dürüstlüğünün kaynağıdır. Onun hem başlangıcıdır, hem de sonu.

Hiçbirşeylik güzeldir.

Hacı uykudan uyanır ve Hiçbirşeylik'de kendini arar.....


TWILIGHT ZONE
 
Kaç zamandır,
Uyuyordum...
Kimbilir........
Ter içinde uyandım.
Sersem gibiydim..
Nedenini bilmeden,
Acele edip duruyordum.
Sanki hemen,
Bir şeyler yapmalıydım..

Etrafıma bakındım,
Güneşi göremedim,
Ay da yoktu ortalıklarda,
Yıldızlar da...
Şafak mı atıyordu?
Yoksa gurup muydu uyandığım?
Anlayamadım...

Gündüz ve gece,
Aydınlık ve karanlık,
İyilik ve kötülük,
Güzellik ve çirkinlik,
Sevgi ve sevgisizlik,
Aşk ve aşksızlık,
Yaşam ve ölüm,
Arasındaydım.
Geliyor muydum?
Yoksa gidiyor muydum?
Bilmiyordum!

Bir umutla doğruldum,
Belki şafaktı uyandığım,
Şafak idi ise uyandığım,
Kendime hemen,
Bir sevgili bulacaktım..

Aşksız, sevgisiz yaşamaktan,
Bıkmış, usanmıştım.
İyi ve güzel olacaktım.
Sevecektim bütün kalbimle,
Söz verdim bütün varlığımla,
Artık kimseyi üzmeyecektim.

Düş kırıklıgı ile,
Sarsıldım.
Şafak atmıyordu,
Doğan gün değildi,
Gecenin zifiri karanlığı,
Üstüme çöküyordu,

Ölüyordum!

Yoksulluğum aklıma geldi,
Kimsesizliğim..
Ne kötü bir son,
Diye söylendim...
Aşksız, sevgisiz,
Yapa yalnız yaşamak,
Ve öyle ölmek.......
 
Yıldızlara döndüm.
Bir yıldız tozu değilmiydim.
Geldiğim yere dönecektim.

Bu düşünce beni,
Biraz olsun teselli etti,
Sonunda ateist ruhum,
Mutluluğa erişecekti,

Ölerek, ölümsüzlüğe kavuşacaktım....

BU DÜNYA BİR SINAV YERİ MİDİR?

Bu dünya yaşamımızla gelen fiyatı ödemekle yükümlü olduğumuz bir mekândır. Her insanın ödemesi gereken bir fiyat vardır. Az ya da çok... Çoğu kere bu fiyatın dinlerle, inanclarla hiç bir ilişkisi yoktur.

Kimimiz doğmadan ölürüz, kimimiz yüz yaşını geçeriz. Kimimiz ölmeden önce çok çekeriz. Kimimiz sonunda öldüğümüzün farkında bile olmayız.
Kimimiz için yaşam çok pahalıdır...
Kimimiz için ise çok ucuz...

Bu ödenmesi gereken fiyatın ötesinde bu dünya, her aklı başında, namuslu, sağ duyulu insan için bir sınav yeridir. Her insan kendi davranışlarından sorumludur. Bu sorumluluk hem kendine karşıdır, hem de içinde yaşadığı topluma yöneliktir.

Allah inancı ve dinsellik kişinin kendisi ile ilgili sorumluluklarıdır. İnsanın gerçek değerini, topluma karşı olan sorumluluklarını nasıl icra ettiği saptar. İnsanın kendisine olan sorumluluklarını tatmin edip etmediği hususuna çağdaş toplumlar önem veremezler. Doğrusu da budur zaten. Vermemelidirler. İnsanlar inançlarından dolayı yargılanmamalıdırlar. Yalnız topluma olan sorumluluklarını yeterince yerine getirmeyen, kurallara uymayan insanlar toplum tarafından yargılanmalıdır.

Bence insanın iki ayrı defteri olmalıdır. İlkini kendi iç dünyasını yansıtan vicdanı, diğerini ise, toplumun kendi hakkında verdiği yargıları yansıtan karnesi oluşturmalıdır.

İlkinde insanın, kendi hakkında verdiği hükümler yazılıdır. O subjektif hükümleri kendinden başka bilen olmaz. Bana göre, kendi ile ilgili iç dünyasındaki subjektif yargılarını dışa yansıtarak empoze eden insan, makbul bir insan değildir. Çünkü onlar kişinin kendi inançlarıdır. Başkaları tarafından paylaşılmaları ne gerekir, ne de beklenir.

Din ve Tanrı’yı reddeden birini yargılamaya kimsenin hakkı yoktur. Çünkü o yargılar kişilerin subjektif değerlerinin dışa yansımasından başka bir şey değildir.

Bu dünya bir sınav yeri ve kendinizden menkul değerlerin değil, toplumun normlarının sizin için derecelendirildiği bir mekandır. Başka bir deyişle, topluma ne kadar yararlı iseniz, o kadar değerlisinizdir. Yoksa cami ve kiliselerde dua ederek, yalvararak, hergün defalarca secdeye kapanarak değil!

Yardıma gereksinimi olanlara yardim ederek, severek, sayarak, anlayış göstererek, öğrenerek ve öğreterek yaşamak, Allah varsa eğer, O'nun tarafından diğer bütün değerlerin üstünde tutuluyor olmalıdır. Allah yoksa bile bunlar, zaten yapmamız gereken şeylerdir.

Hiç kuşkusuz bu dünya bir sınav yeridir. Aksini kim iddia edebilir?
Son sınavdan geçtiniz mi?

Bu soruyu kendinize her zaman sormalısınız.. Düşkün durumda olan birine yardımda bulundum, rüşvet vermedim, almadım. Hırsızlık, ahlaksızlık yapmadım. Kimsenin namusuna göz koymadım. Kimseyi kandırmadım, kimeyi haksız yere suçlamadım, kücük görmedim, yalan söylemedim, çevreyi kirletmedim, kirletilmesine göz yummadım, vergi kaçırmadım, diyebiliyor musunuz?

Bunları ve diğerlerini diyemiyorsanız, suçluluk hissediyor musunuz?
Vicdanınız rahatsız oluyor mu?
Yaptıklarınızdan veya yapamadıklarınızdan dolayı acı çekiyor musunuz?

Gerisi boştur.....

Bu dünya bir sınav yeridir ve bizler hergün sınanmaktayız. Bizi sınayan kendi vicdanımızdır. Bu sınavdan geçip geçmemek, vicdanımızın yeterliğine, olgunluğuna bağlıdır. Vicdanımız ne kadar büyükse, olgunsa, dünyadaki sınavı geçmemiz o kadar zordur.

Bu öyle bir sınavdır ki, makbul olan onu geçmek değildir. Geçememektir.

Evet, bu dünya bir sınav yeridir ve bizler hergün sınanmaktayız...
Her an...

 

MUTLULUK NEDENLERİM......

Herkes için farklı olmalı

Mutluluk nedenleri...

Her yaş için farklı oldukları gibi.

Nelerdi onlar?

Gençliğimde beni mutlu eden nedenler?

O kadar geride kaldılar ki...

Çok severdim çıtır çıtır yanan bir sobanın

Önünde demlenmeyi.

Mis kokulu çiçeklere ve güzel dağ manzaralarına bayılırdım.

Serin bir dağ havası ile ciğerlerimi doldurmak,

Serinlemek demekti..

Rahatlamak..

Çığlıklar atarak nefes nefese yaklaşan bir trenle gelen

Sevgilimi beklemek,

En tatlı meşgalemdi..

Üşenmezdim.

O kollarımda iken üfleye

püfleye uzaklaşan trenin

Ardından bakmaya da bayılırdım.

Sıcak bir sobanın etrafına çöreklenip

Sohbet etmeye,

Mangalda kestane kızartmaya da.

Yağmur çatıyı döverken soğuk bir kış günü,

Sıcak bir yorganın altında delicesine sevişmek ne güzeldi!..

Daha başka şeyler de vardı beni mutlu eden.

Bunlar beni en çok etkileyenler.

Ömür hızla geçiyor...

Durmuyor......

Güzel manzaralara ne oldu bilmem?

Kokular artık mis gibi değil mi ne!

Serin dağ havası çiğerlerimi serinletmiyor artık...

Üşütüyor!

Beklediğim yolcunun trenden çıkma umudunu yitireli

yıllar oldu...

Trenler nefes nefese gelmiyorlar artık.

Soluklanmıyorlar...

Sobanın etrafında çöreklenenler de azaldı.

Çoğu öldü.

Mangalda kızaran kestanelerin tadı tuzu kalmadı.

Yağmur hala yağıyor ve kışlar hala soğuk ama,

Yorgan beni ısıtmıyor artık.

Her geçen gün

Biraz daha azalıyor

Mutluluk nedenlerim.

Yaşama arzumla beraber

Tükeniyor.

Gülemiyorum artık eskisi gibi.

Son kahkahamı ne zaman attığımı hatırlamıyorum bile.

Şakalara da pek iltifat etmiyorum nedense

Son günlerde.

Yeni düşünceleri de beğenmiyorum...

Şımarıklık gibi geliyor bana

, gençlerin davranışları.

Saygısız buluyorum bana adımla hitabedenleri

.

Nedir değişen bilmiyorum.

Ben mi, yoksa dünya mı?

Ne oldu mutluluk nedenlerime?

Ne oldu bana?

Bilen var mı?

VAROLUŞÇULARA GÖRE TANRI

TANRI KAVRAMI ANA TEMASI ÜZERİNE KURULAN VARYASYONLAR veya TANRI’NIN VARLIĞI ÜZERİNE YAPILAN VAROLUŞÇU POLEMİKLER

Varız!

İnsan olarak, canlı olarak, Dünya olarak, Güneş sistemi olarak, Samanyolu galaksisi olarak, Evren olarak……..

Yoktan yaratıldık.

Bugün evrende varlığını gözlemlediğimiz herşey, Big Bang öncesinde yoktu. Vücudumuzu oluşturan atomların bir kısmı Big Bang sırasında, diğerleri ise, yıldızların merkezindeki sıcak fırınlarda sentez edildi ve Süpernovalarla evrene saçıldı. Bu arada ağır elementler oluştu. Bazı atomlar ve organik maddeler Dünyada buluştu ve ilk canlı hücre oluştu.

Yalnız birkac tür elementten oluşan ilk canlı hücre, dört buçuk milyar yıl süren bir evrim sonunda, insan oldu, iki ayağı üzerine dikilerek başını gökyüzüne kaldırdı ve orada kendisini yaratan yüce varlığı aradı. Gördüğü muhteşem manzara karşısında hayranlığını gizleyemiyordu. İnsan sonunda aradığı Tanrı’sına kavuşmuştu. Evren, insanların gözü aracılığı ile kendisine baktığını bilmiyordu. Gördüklerini Tanrı ilan etti……..

Evren, yarattığı insanda bilince kavuşmuş, var olduğunu öğrenmişti. Hem vardı, hem de güzel ve güçlü idi. Kendisine hayran kaldı. Gözlerini kendinden ayıramıyordu. İnsan olarak yarattığı kulu kendisine hürmet etmeliydi. Ondan yararlanıp, kendisi hakkında bilgi sahibi olmalı, kendisini yakından tanımalıydı. Kimdi, neydi, öğrenmeliydi. Bütün evreni yaratan kendisi değil miydi?

Ne kadar da görkemli bir yaratıcı idi! Ne kadar muhteşem! İnsan gözü ile baktığı ve varlığını gözlemlediği kendisi mi idi, yoksa yarattıkları mı?

Gördükleri kendi eseri miydi, yoksa kendisi mi?

Bilmiyordu!

Emin değildi!

Bilmesi mümkün müydü? Belki değildi!

İnsanı yaratmadan önce de vardı ama, varlığının farkında değildi. Ancak insan aklında bilince kavuşmuştu. Kendisine onun aracılığı ile bakıyor ve hayranlık duymaktan kendini alamıyordu. Bütün evren kendisi olsa idi bile, sorun yoktu.

Ama bu evren ya kendisi değil de, yarattıkları ise?

Kendisi nerde idi? Ne idi? Evreni yoktan nasıl var etmişti?

Bu soruların yanıtını bilmiyordu ama, öğrenmeliydi.

Kutsal kitaplarda yazılanlar bilimsel gözlemlerle bağdaşmıyordu. Onlar belki de insanların imajinasyonlarının ürünü idi. Dünyayı altı günde, insanları ise çamurdan yarattığını hatırlamıyordu.

Var mıydı?

İnsan gözü ile görülenler, insan aklı ile ulaşılmaya çalışılanlar kendisi mi idi?
Yoksa bütün bunlar insan aklının hayal ürünü mü?
Yok muydu yoksa?
Çok üzülürdü, yok idi ise!

Bu muhteşem evreni yaratmış olmayı çok isterdi.
Bu muhteşem evrenin kendisi olmak da fena bir şey değildi ya!
Kendisini düşünen ve yoktan var olduğunu bilen insanlar haklı olmalıydı.
Peki öyleyse, kendisini nasıl yaratmıştı?

Evreni ben yarattı isem, hala bana ait mi, diye düşündü!
Benim tarafımdan yaratıldıktan sonra, belki de benim otoritemin dışına çıkmıştır, artık bana ait değildir, diye hayıflandı…

Üzüldü!

Evren bazı ilginç yasaları izlemek üzere yaratılmıştı. Bu yasalardan biri belirsizlik kuralı idi. Hiçbir şey kesin değildi. Belki de kendi varlığı bile!

Evreni kendisi yarattı ise, neden böyle bir kural seçmişti acaba?
Bu durumda evreni kendi denetimi altında tutamazdı. Evren belki de yaratılış amacının dışına çıkmıştı.

Öyle ise evreni O yaratmamıştı!
Ne kötü, dedi…. Ne kötü!

Peki O da evrenle birlikte yaratılmış olabilir miydi?
Evrenin dışında var olabilir miydi?
Belki de yoktu!
İnsan aklında yaşıyordu……..

Kendi kendini yaratmış olabilir miydi?

Eğer kendini yarattı ise, kendi dışında var olmalıydı.
Bu durumda kendi varlığına kendisinin gereksinim duymuş olması gerekmez miydi?

Yani kendisi olmadan kendini yaratamazdı!
Demek ki kendisi, kendi varlığından dolayı vardı!
Tanrı’nın böyle bir koşula bağlı olması da ne demekti?
Tanrı hiç bazı koşullara bağlı olur muydu?

Öyleyse O yoktu!

Yoksa bazı koşullara bağımlı falan değil miydi?
Belki de varlığı hiçbir koşula bağlı değildi..

Ama, hiç bir koşula bağlı olmadan var olunabilir miydi?
Evrende var olan herşey bir koşula bağlı değil miydi?

Öyleyse O yine yoktu…

Olmadığına karar verdi…

Ancak böyle bir karar verebilmesi için, var olması gerekmez miydi?
Vardı o zaman!

Hem kendine inananların gönlünde, hem de kendisini inkar edenlerin aklında……..

Yoktu belki ama, olmalıydı.
Ne acı! Dedi…….
Ne acı!

Olmadığı halde olan tek şey idi, evrende……
Hem yaratılmıştı, hem de yaratmış…..

Hem vardı….

Hem de yok………

HACI

İNANÇLARIMIZI SORGULAMALIYIZ!

Yediklerimiz fiziksel görünüşümüzü saptayabilir. Ne yersek oyuzdur.
Peki, benlik ve kişiliğimizi, yaşam felsefemizi, kısaca ruhumuzu ne saptar?

İnançlarımız!

Bizim için hiç bir şey inançlarımızdan daha önemli değildir.
Hislerimiz, arzu, özlem ve umutlarımız da önemlidir ama, onlar ve diğerleri zaten inançlarımızdan kaynak alan ve temeli onlara dayanan izlenimlerden başka bir şey değillerdir.

İnançlarımız iç dünyamızın aynasıdır.

Kimse ömrünü yanlış, sahte, yalan ve zararlı inançlara dayanarak bir çılgın gibi geçirmek istemez. Bu nedenden dolayı inançlarımızı arada bir sorgulamada yarar vardır.

Bütün inançların doğruluğu, yararlılığı ve bize yol gösterip göstermediği sorgulanabilmelidir. Hatta onların birçoğundan kurtulmanın yolu olmalıdır. Bu yola biz tek kelime ile eğitim diyoruz.

Bazı inançlar içimize işlemiş ve ruhumuzun derinliklerine kök salmışlardır. Yanlış da olsalar, bilimsel verilerle çatıssalar da ve sağduyuya karşı da gelseler, onlardan kurtulmamıza olanak yoktur.

Dinler işte böyle inançlardır. Çok az insan, aklını kullanarak ve eğitimle kendini onların pençesinden kurtarabilir. Dinler insan maneviyatını kemirerek terminal bir hastalığa yol açan tehlikeli sosyal parazitlerdir.

İlginç olarak, başka dinleri bu şekilde değerlendirebilen dindarlar, kendi dinleri söz konusu olunca aynı kriterleri kullanmaktan çekinmektedirler. Onlara göre kendi dinleri farklıdır ve çok önemlidir.

Dindarları terminal bir hastalığa yakalanmış garibanlar olarak kabul eden ateistlerin inançları yok mudur? Vardır elbette… Ama onlar bazı inançlarını sorgulamada ve gerekirse değiştirmede çok daha uyumludurlar.

İnançsız yaşamak mümkün değildir. Çünkü insanlar, diğer insanları ve materyel dünyayı onlar aracılığı ile tanımak zorundadırlar. İnançlarımız yoksa yaşam felsefemiz de yoktur, yaşamımızın anlamı da! Bazı inançlarımız uğruna mücadele ederiz… Ölürüz.. Öldürürüz…

Yaşamımıza yön verdikleri ve son derece önemli oldukları halde, inançlarımızı sorgulamada kusurluyuzdur. Oysa onları hiç çekinmeden sorgulayabilmeliyiz….

Peki, inançlara neden bu kadar büyük bir önem veriyoruz?

Bu sorunun çok basit bir yanıtı vardır. Çünkü öğrenmek, bilmek, tanımak için inanıyoruz. Önce inanıyoruz. Sonra öğreniyoruz, tanıyoruz ve biliyoruz. İnanç bir alettir. Bilgi ise amaç…. İnançların aracılığı ile bilgi sahibi oluyoruz…

Kazandığımız her inanç bizi biraz daha bilgili kılıyor. Sorguladığımız her inanç ise bizi biraz daha uyumlu, anlayışlı ve çağdaş yapıyor. .Genç yaşta öğrendiğimiz bilgileri sorgulamada ve onlardan kurtulmada yeterince başarılı değiliz. Çünkü onlar ruhumuzun derinliklerine yerleşmiş yalın inançlara dayanan temel bilgilerdir. Bu nedenden dolayı dinimizi ve erken yaşlarda öğrendiklerimizi kolaylıkla sorgulayamıyor, değiştiremiyor, onlardan kurtulamıyoruz.

Evet…. Nelere inanıyorsak ruhen oyuz belki ama, onları ne kadar sorgulayabiliyorsak, o kadar üstün bir ruha sahibiz…

HACI

BÜYÜK MANZARA VE SIRÇA KÖŞK

Büyüğü görmek kolaydır. Bütün sorun giderek küçülen küçüğü görebilmektir, değil mi?
Buna hayır demeye olanak var mıdır?
Küçük, küçüldükce gözden kaçacak, büyük büyüdükçe göze batacaktır, değil mi?
Büyüğü görmekte güçlük çekilebilir mi? Büyüğe bakıp da onu algılamamak mümkün müdür?

Bence, hem mümkündür, hem de olağandır. Büyüğü görmek sanıldığından çok daha zordur. Büyüğü herkes göremez. Ona bakar ve orada bir yerlerde olduğunu bilir ve onu bir tür algılar ama, tümünü göremez. Çünkü görmek tanımayı, tanımak bilmeyi, bilmek araştırmayı, araştırmak aklı, akıl doğru düşünebilmeyi, doğru düşünebilme sağlam mantığı, sağlam mantık iyi bir eğitimi, iyi bir eğitim üstün olanakları, üstün olanaklar maddi kaynakları, maddi kaynaklar değerleri bulup tanımayı, değerleri bulma onları görmeyi gerektirir. Bu süreç büyüğün görülen her öğesi için tekrarlanmalı ve bulgular bir araya getirilerek büyük manzara tamanlanmaya çalışılmalıdır. Bu da son derece zor olabilir.

Evet! Büyüğü görmek çok zordur. İnsan onun yalnız bir bölümünü, öğelerini ve parçalarını görebilir. Gördüklerinin ne olduğunu anlayamaz. Gördüklerini yeterince değerlendiremez. Gördüklerini bir araya getirerek kafasında büyük manzarayı canlandıramaz. Çoğu kere büyüğü düşleyemez bile... Büyüğün tümünü görmenin tek yolu ona dışardan ve uzaktan bakmaktır. Dünyadan aya bakmak, aydan dünyaya bakmak gibi......

Çoğu kere bakıp da yalnız bir bölümünü gördüğümüz, ne olduğunu anlayamadığımız bir kavramdır “Büyük Manzara”. Tamamını görebildiğimiz büyüğü kolaylıkla tanıyabiliriz. Ama aslında o gerçek büyük değildir. O bir küçüktür. Küçüğü görmekse sanıldığından çok daha kolaydır.

İnançlar da böyledir. İnsanlar çoğu kere inançlarının toplamından oluşan büyük manzarayı görmekten ve anlamaktan acizdirler. Onun öğelerini birleştirerek tümünü algılamaya çalışmak çoğu kere başarısızlıkla sonlanacaktır. İnsan aklı, analitik nitelikleri sentetik niteliklerinden daha güçlü bir alettir. Parçalayarak inceleme kolayına gelir. Parçalayıp, ince ayrıntılara indikce de, büyük manzaradan uzaklaşır ve büyüklük önce anlamını kaybetmeye başlar. Bir süre sonra tümüyle anlaşılmaz hale gelir. Gerçekler ayrıntılarda kaybolur, gider..

Her gelişen ve büyüyen kavram sonunda o kadar büyük bir manzara oluşturur ki, onun tamamını görmek olanaksızlaşır. O zaman onun yalnız görülebilen kısmı ile yetinmek zorunluğu ortaya çıkar. Herkesin kendine göre bir görüş açısı ve ufku vardır. Kişiye göre değişen bu görülebilir kısım ise, tümün tam bir temsilcisi olmayabilir ve çoğu kerede değildir.

Bu yaklaşımı dinlere uygularsak nasıl bir manzara ile karşılaşırız? Dinleri bu anlayış karşısında nasıl değerlendirebiliriz? Dinler için “Büyük Manzara” nedir? Bu manzarayı kimler görebilir? Müritlerin kendi dinleri ile ilgili bu manzarayı yeterince görememeleri, sonunda onun parçalanması için bir neden olabilir mi? Dinler parçalanmaya başlamışlar mıdır?

Bu soruların yanıtı, en ufak bir kuşkuya yer vermeyen koca bir “Evet” dir.

Kitlelere hitabeden her din önce gelişir, yayılır, genişler… Sonra parçalanır. Zamanla o dinleri izleyenler artık onun oluşturduğu büyük manzarayı tanıyamaz ve izleyemez hale gelirler. Onlar artık dinlerinin kendi düşüncelerine, gelenek ve göreneklerine daha yakın bir kaç öğesi ile yetinmek zorudadırlar.

Hristiyanlık ve İslam’ın parçalanmalarının nedeni evrensel boyutlara ulaşmış olmalarıdır. Bu boyutlara ulaşan her din parçalanmaya mahkumdur. Ancak küçük toplumlara, kitlelere hitabeden dinler değişmeden, bölünmeden varlıklarını sürdürebilirler. Yahudilik ve diğer bazı küçük yerel dinlerde olduğu gibi..

Herşeyden önce inançlar, ne kadar değerli, erdemli olurlarsa olsunlar, içinde bulundukları çağa uymak zorundadırlar. Aslında İslam bile, az çok (veya çok az), buna uymuştur. Bir din bu ilkeye ne kadar direnirse, o kadar çağ dışı kalmaya mahkumdur.

Zamana uyamamak, çağdaş olamamak, büyük manzarayı görememenin doğal bir sonucudur. İslam her çağın dinidir sloganına sığınanlar gerçeği dile getirmemektedirler. İslam her çağın dini olamaz. İslam 7nci yüzyıl Arap dünyasının dinidir. Diğer dinler gibi çağ dışı kalmıştır. Nedeni de O’na inananların ayrıntılarda kaybolmaları, Allah’ın İslam’ı koruduğu efsanesine inanmaları ve İslam’ın büyük manzarasını görememeleridir. Onlar belki de büyük manzarayı görmek istememektedirler. Belki de onlar isteseler de O’nun tamamını göremezler. Görseler de tanıyamazlar. Onlara göre İslam, Batı’da hızla yayılmaktadır. Ama yayılan nasıl bir İslam’dır? İslam ne tür insanlar arasında yayılmaktadır? Almanlar, Amerikalılar ve diğer ülkelerde dinsizler veya Hristiyan’lar Müslüman olmaktadırlar. Ama bu İslam’ın temeli var mıdır? Bu yeni Müslüman’lar güvenilir midir?

Bu İslam bir gelenek olmadığı gibi, bundan sonra da bir gelenek oluşturacak değildir. Bu şekilde Müslüman olanların çocukları da Müslüman olacaktır diye bir kural yoktur. Bu İslam’ın sürekliliği yoktur. Ayrıca yabancı ülkelerde İslam az da olsa değişikliğe uğramaktadır. Her ülkenin kendine göre bir İslam anlayışı vardır. Bu anlayış farkı ilerde İslam’ın parçalanmasına neden olacaktır.

Büyük manzara bu gerçekleri içermektedir. Bunları göremeyen, büyük manzarayı da göremiyor demektir.

Geleneksel İslam bile kendi içinde dengeli bir din değildir. İslam’da çeşitli mezheplerden öte, çok sayıda siyasal görüş ve eğilimler vardır. Hizbullah gibi aşırı akımların yanı sıra, bazı medeni kanunları reddeden İslamsal eğilimler ortaya çıkmaktadır. Laikliğe karşı olmak gibi.. Şeriat istemek gibi.... Siyasete katılmak gibi...... Bütün bunlar büyük manzarayı görmekten nasibini alamayan küçük insanların eseridir. Ayrıntılara düşkün, yalnız kısa vadeli planları olan, ilerde İslam’ın ne olacağını dikkate bile almayan cahil insanlardan oluşmuştur, bu aşırı eğilimler...

İslam’ın bilimsel olduğu iddiaları da tümüyle yanlıştır. Daha da kötüsü İslam bilimsel olabileceği fırsatları elinden kaçırmaktadır. Yeni ve çağdaş bazı akımlara, kavramlara, görüşlere açıktır denen İslam, bazı miyopik ve dar görüşlü müritleri tarafından saptırılmaktadır. Bunun nedeni bağnazlık ve kara cehalettir.

Arada bir sahtekar Müslüman’lar ortaya çıkmakta ve onların eserleri cahil inanırları önemli ölçüde etkilemektedir. Adnan Hoca gibi.. Aslında bu fanatikler, Fettullah, Adnan, Necmettın Hocalar ve diğerleri, büyük manzarayı oldukca iyi görebilmektedirler. Daha da ötesi onlar, büyük manzaranın diğerleri tarafından görülmediğinin de farkındadırlar. İnanırları büyük manzaradan kendi menfaatleri doğrultusunda çeşitli oyunlarla uzaklaştırmaktadırlar. Onlar cahil değillerdir. Ahlaksızdırlar ama, sahtekarlıklarını dinsel bir platform üzerinden gerçekleştirdiklerinden, ahlaksızlıkları kolaylıkla gözden kaçmaktadır. Cahil dindarların onların namussuzluğunu anlamasına olanak yoktur. Onları izleyenler zaten büyük manzarayı görmekten aciz, İslam’ın zavallı müritleri, piyonlarıdırlar.

Büyük manzarayı görebilmek iyi bir eğitimi gerektirir. Eğitim ise bazı kaynakların varlığına gereksinim gösterir. Yukarda yazdığım bir tümceyi tekrarlamak istiyorum..

Görmek tanımayı, tanımak bilmeyi, bilmek araştırmayı, araştırmak aklı, akıl doğru düşünmeyi, doğru düşünme sağlam mantığı, sağlam mantık iyi bir eğitimi, iyi eğitim üstün olanakları, üstün olanaklar maddi kaynakları, maddi kaynaklar değerleri bulmayı, değerleri bulma onları görünce tanımayı gerektirir..

Büyük manzarayı tanımak için gerekli eğitim, dinsel eğitim değildir. Çağdaş bilimsel eğitimdir. Ülke olarak olanak ve kaynaklarımızın çoğunu eğitime ayırmaya mecburuz. Bunu eğitim seferberliği yaparak gerçekleştirmeliyiz. Bu konuda fazla vakit kaybetmemeliyiz. Halkımıza İslamı bilgili hocalar aracılığı ile öğretmeliyiz.

Ülke olarak olanaklarımızın çoğunu eğitime ayırmaya mecburuz. Bunu eğitim seferberliği yaparak gerçekleştirmeliyiz. Bu konuda artık vakit kaybedemeyiz. Haklımız İslam2ı dindar ama bilgili hocalar ve imamlar aracılığı ile öğretmeliyiz. Batida papazların ne kadar iyi tahsilli, aydın ve çağdaş insanlar olduğunu bilmenizi isterim. Onlarla hemen her konuyu rahatlıkla konuşup, tartışabilirsiniz. Katolik okullarında eğitim düzeyinin çok üstün olduğundan haberdar mısınız? Katolik üniversitelerinin her türli düşünceye açık olduğunu biliyor muydunuz? Bu gözlemler açıkca Hristiyan dünyasının büyük manzarayı daha iyi değerlendirebildiğini gösteriyor. Biz ise hala ayrıntılar üzerinde tartışıyoruz.

Yazımı son bir paragrafla bağlamadan önce size küçük bir öykü anlatmak istiyorum.

Bir mahallede çok zengin bir aile yaşarmış. Mahalle sakinleri fakirlik ve yoksulluk içinde günübirliğine yaşamaya çalışırlarken, bu aile zevk-ü sefa ve lüks içinde günlerini gün ederlermiş. Büyük bir köşkte yaşarmış bu aile. Mahalle sakinleri ile konuşmaz, onların sorunları ile ilgilenmezlermiş. Her gün tavuk, koyun veya sığır eti yer, kemiklerini sokağa fırlatır, atarlarmış. Mahalle halkının elinden bu şımarık ailenin ahlaksızlıklarını uzaktan izlemekten başka bir şey gelmezmiş...
Bir gün sinirleri iyice bozulan ve artık bu ahlaksızlığa dayanamayan yaşlı bir adam, sokağa atılan sığır kemiklerinden birini yakaladığı gibi köşke fırlatmış... Bütün amacı içinde giderek kabarmakta olan öfkesini biraz olsun tatmin etmekmiş.... Kemiğin koca ve görkemli köşkte en ufak bir hasar yapabileceği aklından geçmiyormuş... Ama hiç umulmadık bir durumla karşılaşmış, yaşlı adam ve onun bu çılgınca davranışını izleyen mahalle sakinleri.... Kemik hızla çarptığı köşkte bir duvarın şangır şungur kırılmasına ve delinmesine neden olmuş.. O da ne!, demiş mahalle halkı.. Bu köşk taş ve tuğladan değil, camdan yapılmış... Sokağa atılan kemikleri köşke fırlatan mahalle sakinleri kısa bir zaman içinde köşkü harabeye çevirmiş....

Evet.. Büyük manzara iki büyük dinin parçalanıp yok olmasına neden olacak kadar büyümüştür. Günümüzde evrensel dinlerin sonunun başlangıcına şahitlik etmekteyiz. Bu demektir ki bazı dinler kendi başarılarının kurbanı olmak durumundadırlar. Çünkü bu başarının temeli çürüktür. İslam ve Hristiyanlık giderek büyüyen ve sonunda inanılmaz boyutlara ulaşan bir sırça köşkden farkısız oldukları için sonunda yok olmaya mahkumdurlar. İnsan maneviyatına kaba bir müdahaleden başka bir şey olmayan dinler, elbette bir gün yok olacaklardır. Bu iyi bir haber gibi durmaktadır ama, bu arada maneviyatlarına düşkün insanların yeni, daha tehlikeli ve çok daha zararlı eğilimlere yönelmeyeceğini telkin eden gelişmeler de mevcut değildir. Ancak çılgınlar insanlığın ilerde mutluluk ve zenginliğe, huzur ve rahata, barış ve esenliğe kavuşacağına inanır.

HACI

BULANTI

 

Savaş resimleri.. Korkunç savaş resimleri.. Ölüm kokan, savaş resimleri...

Çocuk cesetleri heryerde. Dokunmaya kıyamayacağınız o güzel eller, kollar ve bacaklar, yoklar... Kafalar param parça... Bakmakla doyamayacağınız yüzler tanınmıyor artık, lime lime...Ölüler tabutlarda değil.. Hiç beklenmedik yerlerde... Yollarda, kaldırımlarda, köşebaşlarında, tarlalarda, çukur ve hendeklerde. Her yerde....

Neyi simgeliyor dersiniz bu resimler?
Ne ifade ediyorlar?
Amerikan zulmünü mü simgeliyorlar?...
Yoksa savaşın zulmünü mü?

Türk’ler daha mı nazik öldürüyorlar?
Ölümün estetiği olur mu?

Saddam gibi arkadan habersiz, sinsice yaklaşıp, sessizce öldürmek daha mı estetik
Daha mı da insancıl?
Daha mı kabul edilir?
Nasıl öldürdüğün o kadar mı önemli?

Yine de ölenlerin bazıları diğerlerinden daha korkunç bir manzara oluşturuyor.
Aralarında sanki bir kereden fazla ölenler var.
On kere ölenler, yüz kere ölenler var...

Azrail bile canı bir kere alıyor.
Tek bir can var ama savaş onu yüz kere, bin kere geri alıyor..
Azraile çok iş düşüyor.. Şeytan da var işin içinde mutlaka..
Kimin kılığında acaba?
Hangi askerin, hangi generalin kılığında?
Hangi katilin, hangi teröristin?

Ne ölen öldüreni tanıyor, ne öldüren öleni..
Belli ki savaş piknik değil....
Peki nasıl düşman oluyorlar birbirlerini öldürecek kadar, birbirlerini tanımayan bu insanlar? Nasıl?

Bu resimleri izlerken bu soruları kendinize sormalısınız.. Kendi insanlığınızı sorgulamalısınız..
Savaş, kadın-erkek hepimizin yaptığı ve yapacağı bir eylemdir.
Bu resimleri izlerken içinizde kin ve nefret veya hüzün ve dehşet kabarıyorsa, siz de öldürürsünüz.
Bu duyguları duyduğunuz için kendinizi daha üstün ve düşünceli, daha iyi ahlaklı ve erdemli bir insan olarak düşünmeyin.

Çünkü değilsiniz.

Duygu simsarlığı yaparak yaşamını kazanan tonla insan var.
Eskiden cenazelerde dövünerek ağlayan profesyonel “matemciler” vardı..
Hala var onlardan..
Birçoğu iyice profesyonelleşti ve bu tür resimlerle diğerlerinin yaşamını zehir etmeyi öğrendi..

Savaş piknik değildir.
Savaşı ciddiye almalısınız.
Her savaşta insanlar ölecektir.
Kadın, çocuk, yaşlı, genç farketmez.. Ölen insandır...

Kendi yaşamını ciddiye almayan çoğu kere bunun hesabını kendi canı ile öder.
Onlar ülkenin lideri iseler, onlar adına hesabı halk öder.

Savaş insan halidir. İnsan doğasının en barbar şekilde tecelli eden bir manifestasyonudur.
Bu resimlerden alınacak bir ders varsa o da savaş etmemeyi öğrenmektir.
Bunun da mümkün olacağını sanmıyorum. Resimler beni de çok rahatsız
etti. Çok duygulandım. Öyleyse ben de kendi inanç ve ilkelerim uğruna
savaşmaya hazırım. Kendi saplantılarım için ben de öldürebilirim.
O saplantılarım barış olsa da farketmez.....
Bu keresinde barış için öldürürüm
Çünkü ben duygusal bir insanım.
Barbarlıktan tiksiniyorum
Uygarlık için öldürürüm.
Çünkü bir insanım.
Bir neden bulur
Öldürürüm...
Öldürürü
Öldürür
Öldürü
Öldür
Öldü
Öld
Öl
ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ

 

 

 

 

Derin bir bulantı krizinden sonra kendini yatağa atar... Başı dönmekte, kulakları uğuldamaktadır. İçinde bir ses ona hep kötü olduğunu söylemektedir. O kadar kötü müdür? Hiç iyi tarafı yok mudur? Neden başı dönmüş, midesi bulanmıştır? Yoksa kendinden mi iğrenmiştir?
Kimdir? Nedir?
Ayakları üzerine kalkmaya çalışır ve güçlükle ulaştığı masada bir solukta aşağıdaki notu yazar... Birden rahatladığını hisseder......
Sonunda kendisi ile tanışmış ve var oluş nedenini bulmuştur.

Kendinizi tanımaya çalıştınız mı, hiç? Ben kimim, neyim diye sordunuz mu? Aslında bu sorular dünyada var oluş nedeninizden ve yaşama verdiğiniz anlamlardan bile daha önemli..... Çünkü kendinizi yeterince tanımadan, ne neden var olduğunuzu bilebilirsiniz, ne de yaşama bir anlam verebilirsiniz. Bu dünyadaki varlığınız kim ve ne olduğunuzla çok daha yakın bir ilişki içinde.. Kendinizi yeterince tanımadan nasıl olur da bir yaşam felsefesi geliştirebilir, başkalarını da ilgilendiren bir konuda nasıl ahkam kesebilirsiniz!


Arada bir inzivaya çekilin.. Kendinizle yalnız kalın... Derin düşüncelere ve tefekküre dalın.... Kendinize, özünüze yönelin... Kendinizle tanışın... Orada ne görüyorsunuz?

 

Önce muhtemelen daha derinlere penetre olmanızı önleyen kocaman bir ego ile karşılaşacaksınızdır! Birçoğumuz için bu engeli aşmak olanaksızdır. Orada takılır kalırız. Ama biz o değiliz. Çünkü bize ait olduğunu sandığımız egomuz, çoğu kere dış tepkilere karşı ortaya çıkan bir savunma mekanizmasıdır. Bizi dış dünyaya karşı koruyan bir engeldir. Bizim bile delip geçmede zorluk çekeceğimiz, kendimizi tanımamıza izin vermeyen bir barajdır. Daha derinlerden yüzeye çıkmaya çalışan ilkel duygularımızla, süperegomuzdan benliğimizin derinliklerine, özümüze inerek onları nötralize etmeye çalışan üstün insansal duygularımızın mücadele ettiği bir savaş alanıdır, egomuz. Onu aşıp benliğinizin derinliklerine ulaşmaya çalışın. Bunun çok zor olduğunu sanacaksınız ama, biraz çaba harcadıktan sonra, hiç de olanaksız olmadığını anlayarak, şaşıracaksınız. Egonuzu delip geçtiniz ve ruhunuzun derinliklerine penetre oldunuz... Orada ne görüyorsunuz?

Orada kimliğinize ışık tutacak, sizi size tanıtacak hiç bir şeyle karşılaşmayacaksınız! İd size transparandır. Şeffaftır... Onun varlığından bile haberdar olamayacaksınız. Onun yalnız manifestasyonlarını görebilir, zulüm ve kötülüklerine şahitlik edebilirsiniz. Ama kendisi sizin özünüze penetre olmaya çalışan süperegonuzdan uzak olabileceği kadar uzaktır. Hem uzaktır, hem de ilkel ve tümüyle anlaşılmazdır.

 

Sizin gerçek doğanız karşı karşıya gelseniz de tanıyamayacağınız, tanısanız bile kabul edemeyeceğiniz korkunç bir canavardır. Aslında onu orada görmememeniz daha iyidir....

Id’le karşılaşamadığınız için kendi öz benliğinizde hiç bir şey göremeyeceksiniz. Ama bu hiç bir şey farklıdır! Çok farklıdır. Bu hiç bir şey, hiç bir şey demek değildir!

 

Orada hiçbir şey göremeyince soru sormaya başlayacaksınız.

Özümde neden hiç bir şey yok?
Ben kimim?
Ben neyim?
Ben nereden geldim?
Neden varım?
Herşey neden var?
Herşey neden yok?
Dünya, ay, güneş ve evren neden var? 

Bu soruları sorduktan sonra içinizde karşılaştığınız hiç bir şeyin birden değişip, Hiçbirşeylik olduğunu göreceksiniz..... Hiç bir şey, siz onu düşündükçe bir anlam kazanacak ve insan duyarlılığının en müthiş başarılarından biri olan Hiçbirşeylik kavramına dönüşecektir.   

Varoluşunuzun nedeni hiçbirşeyliktir. Yoktan var oldunuz. İlerde yok olacaksınız. 
Doğmadan önce yoktunuz. Öldükten sonra da yok olacaksınız.

Orada en son karşılaştığınız ve tanıdığınız şekilsiz, biçimsiz, çirkin ve eğri büğrü egonuz olmuştu. Artık onu da görmüyorsunuz. Hepsinin yokluktan var olduğunu anladınız. Sizin için önemli olan var olmanız.. Varoluşunuz..

İyi kötü bütün niteliklerinizle bir insansınız, siz... Doğaya isyan eden ama, olmasa da olur diyebileceğimiz, zayıf, nahif, iyi-kötü, güzel-çirkin, sınırlı seçeneklere sahip bir das Ein sınız.. Orada duransınız yani. Orada var olansınız........

Sonunda kendiniz ve özünüzün kaynak aldığı üstün bir değerle karşılaştınız. Hiç bir şeyi, varlığınızın kaynağı ve özünüz olan Hiçbirşeylik’e dönüştürdünüz....

Artık yalnız var değilsiniz. Aynı zamanda bir Varoluşçu’sunuz...

Varolşcu için temel Hiçbirşeylik'tir. Hiçbirşeylik güçtür ve gerçeğin ta kendisidir.

Hiçbirşeylik insanın hem umutsuzluk ve kederinin, hem de varoluş cesaret ve dürüstlüğünün kaynağıdır. Onun hem başlangıcıdır, hem de sonu.

Hiçbirşeylik güzeldir.

Uykudan uyanır ve Hiçbirşeylik'de yalnızlığını arar.....

 

 

 

  

 

YALNIZLIK...

Deneyimlenmeden algılanamayan bir olgusun..

Hep koyu renklerle tanımlanan..

Bulutsuz bir şafak vaktinde de olsa,

Yakıcı bir yaz öğle sonunda da,

Soğuk kış gecelerinin,

Issız karanlığı ile,

Özdeşleşen....

 

Benim içinse,

Her fırsatta deneyimlediğim ve

Yakından tanıdığım,

İçten bir dostsun.....

Arada bir pençesine düştügüm,

Kin, nefret ve korkularımın çaresi,

Gönül ve vicdan dağarcıklarımda biriken,

Azap ve işgencelerin tedavisi....

Müphem ve karanlık da olsan,

Sevgi ve saygı hislerimin kaynağısın,

Sen..

Karanlık ruhumu aydınlatan,

Birlikte inzivaya çekildiğimiz,

Yalnızlığımsın...

HACI

ÖLÜMÜN ANLAMI

 

İnsanların çoğu ölümden korkarlar. İnsanlar bilmedikleri herşeyden korkarlar. Ölümün ne olduğunu bilseler korkmaya devam ederler mi dersiniz? Diğer canlılar da korkarlar mı ölümden? Bir arslana yavrusunu kaptıran ceylan ölümden korkar mı? Yavrusunun öldüğünü bilir mi? Ölümün anlamı nedir, o ceylan için? Diğer hayvanlar için? İnsanlar için?

 

Yaşama anlam vermede zorluk çeken insan, ölüme anlam verebilir mi? Ölümden korkmanın nedenini anlayabilir mi? Korkulan ölümün kendisi midir, yoksa sonu ölümle bitecek ağrılı hastalıklar ve doğal süreçler dizisi mi?

 

Bütün yaşam bu doğal süreçler dizisinin kapsamına girmez mi? O halde yaşamın kendisi ölüme hazırlık değil midir? Yaşamayan varlık ölmez! Yaşam ölümün en önemli nedeni olduğuna göre, yaşamın anlamı ne ise, ölümün de anlamı o olabilir mi? Yaşam ölüme hazırlık olduğundan, ölümün de birşeylere hazırlık olması mümkün müdür? Ölümün, yaşamın son bulduğu bir durum olduğu düşünülürse, ölümün de son bulduğu başka bir aşama var mıdır? Yoksa ölüm son ve nihai aşama mıdır? Bundan nasıl emin olabiliriz? Ölüm bizi neye hazırlar? Kendi yokluğumuzu kabul edebilir miyiz? Kendi ölümümüzü gözlerimizde canlandırabilir miyiz? Kendi ölümümüz için gözyaşı dökebilir miyiz?

 

Doğmadan önce var olmadığımıza göre, öldükten sonra yok olmayı ve doğmadan önceye dönmeyi neden kabul edemiyoruz ve anlamada zorluk çekiyoruz? Bir kere var olduk diye, neden sonsuzlukta hak iddia ediyoruz? Yoksa bu son varlığımız bundan önceki yaşam ve ölüm döngülerinin devamından başka bir şey değil mi? Daha önce ne idik acaba? Vahşi bir  etobur dinozor mu, yoksa uzun bir yaşamdan sonra ayakta ölen ulu bir çınar mı? Çok önceleri ne olduğumuzu bilmek mümkün değil ama, onun şimdiki ölümle değil, şimdiki yaşamla ilgili olduğunu biliyoruz. Vücudumuz bizden milyonlarlarca yıl önce yaşamış canlıları oluşturan atom ve moleküllerden ibaret değil mi? Ölümümüzün ne gibi bir amacı olabilir? Ölerek kimlere veya nelere hizmet edeceğiz?

 

Bu soruların yanıtını ancak ölüm öncesi dönemine dönerek verebiliriz. Doğaya geri dönecek atomlarımız daha önce mutlaka diğer canlıların yapısına da katılmışlardır.... Kimbilir vücudumuz kimlerin ve nelerin milyarlarca yıl sahip olduğu atomları barındırmaktadır? Bizden önceki varlıkların bir devamı olduğumuza göre, ölümümüzden sonra bizlerin de canlı-cansız, diğer varlıkların yapısına katılacağımızı düşünmek mantıklı değil midir? Öyle ise, ölerek yok olmayacağımızı iddia edebilir miyiz?  Belki de sonunda ölerek ölümsüzlüğe kavusacağız... Aslımıza döneceğiz. Yıldız tozuna........ Peki bütün bunlar bizleri neden teselli etmemektedir.

 

Evet.... Artık gerçekleri görebiliriz. Yaşam ölümle sonlanan süreçler dizisidir. Yaşamlar vardır ama, ölüm yoktur. Çünkü ölüm sonu yaşam vardır. Ölümden önce yaşam olduğu gibi, ölümden sonra da yaşam vardır. Farklı bir yaşamdır o belki ama, yine de bir tür yaşamdır... Ölüm bir son değildir. Farklı olmasına rağmen, çoğu kere kutlanması ihmal edilen, hatta nedense arkasından ağlanılan, korkulan ve istenmeyen yeni bir başlangıçtır. 

 

Evet..... Ölümden sonra yaşam vardır... Canlılar ölümcüldür ama, yaşam ölümsüzdür......

 

Yaşamı nasıl ölümden ayırmaya olanak yoksa, ölümü de yaşamdan soyutlamak mümkün değildir. Yaşam gibi, ölüm de kişiye özel ve subjektif kavramlar dizisindan başka birşey değildir.

 

Birbirleri ile taban tabana zıt iki kavramın aynı anlama gelmesi, doğanın ilginç cilvelerinden biridir......

 

GERÇEK RUHSAL ÖLÜMSÜZLÜK

Yaşam, doğa ile ilgili bazı kurallara büyük bir sadakatla uyan süreçler dizisidir. Doğulur, büyünür, yaşlanılır ve sonunda ölünür. Bu süreçler tek yönlü olarak birbirlerini izlerler. Bu dönemlerin tümünü yaşamak zorunluğu yoktur, haliyle… Canlılar gelişmeden, büyümeden de ölebilirler, yaşlanmadan da ama, ölmeleri için önce doğmuş olmaları gerekmektedir. Ölümün tek gereksinimi doğumdur. Yaşam, ölümle sonlanacak, kronik bir hastalıktır. Çaresi olmayan bir hastalıktır. Sonu kesin olarak ölümle bitecektir. Bu durum insan ruhuna aykırıdır. Aslında canlı ruhuna aykırıdır. En ilkel virusundan, en gelişmiş balinasına kadar hiç bir canlı ölmek istemez ve ölmemek için elinden gelen mücadeleyi yapar. Bu açıdan bakınca yaşam, kaçınılmaz sona mümkün olduğu kadar geç ulaşmak için yapılan bir mücadele olarak kabul edilebilir. Bir içgüdüdür, yaşamak isteği. İlk ve en önemli güdülerden biridir. Canlıların yaşamı bu içgüdü üstüne kurulmuştur. 

               

Dolayısıyla bu içgüdüyü sömürmek ve ondan çıkar sağlamak hem mümkündür,  hem de kolay... İşte dinlerin temel görevlerinden biri de budur. Kişiye ölümsüzlük vadetmek... Bunu fiziksel olarak başaramazlar. Çünkü herkes bilir ki, yaşamın bir sınırı vardır ve sonunda ölümün pençesine düşülecektir. Çünkü peygamberler bile ölmüşlerdir. Dünyada ölmeyecek canlı yoktur... Ancak dinler öte dünyayı keşfederek, sonsuza kadar yaşama imkansızlığına ilginç bir çare bulmuslardır. Bütün dinler... Kimi cennet ve cehennem şeklinde, kimi biraz daha değisik, benzer kavramlar şeklinde, ölümsüzlüğü vadederler...

Dinler ruhun ölümsüzlüğünü vurgulayarak, müritlerini avuturlar. Ama insanlar yalnız Tanrı’ya inandıklari için ölümden korkmazlar! Sonunda onlara cennet de vadedilse, oraya gitmek istemezler. Korkularının en önemli nedeni içgüdüleridir. İnançları bile bu temel içgüdüyü ortadan kaldırmaya yetmez. En çok inananın bile içinde bir kuşku vardır. Bütün içgüdülerini bastıramaz, insanlar. Temel içgüdülerin bilinçle çatıştığı bir yer vardır, beyinde... İd, ego, süperego mücadelesi süreklidir...

Dindarların ateistleri sevmemesinin nedeni, ateistlerin yalnız materyelist olmaları değildir. Ateistler, dindarların inançlarını reddetmekle kalmazlar, aynı zamanda onların içindeki temel içgüdüleri uyararak, büyük bir gayretle bastırmaya calıştıkları şüphe ve endişelerinin baş kaldırmasına da neden olurlar... Son umutları da tükenir inanırların. Ölüm kesin bir son, kaçınılmaz bir gerçek olarak karşılarına dikilir. Nefret ederler ateistlerden... haksız olarak.. Aslında ateistler de ölmekten, yok olmaktan korkarlar. Yaşama isteği bir iç güdüdür ve önlenemez...

Ölüm kesin bir son mudur? Ruh var mıdır? Yoksa fiziksel varlığımızla birlikte ruhumuz da mı kaybolup gidecektir? Bence bu sorunun yanıtı ruhu nasıl tanımladığımıza bağlıdır. Ruh nedir? Bir insanın benliği ve özü müdür?  Yoksa bu ölümlü dünyadan göçmeden önce yarattığı eserleri mi? Insanın özü, tam olarak değil belki ama, bir dereceye kadar, onu bilen, seven veya ondan nefret edenlerin belleğinde bir süre daha yaşayacaktır. Çocukları, arkadaşları, ailesi, dost ve düşmanları onu, kendi anılarında yaşatacaklardır. Bir gün gelecek artık onu tanıyan kalmayacaktır. İşte o gün o kişi gerçekten ölmüş olacaktır. Ruhu yok olacaktır. Bazı insanlar o kadar ünlüdürler ve arkalarında o kadar değerli veya iyi kötü önemli eserler bırakmışlardır ki, bir ruh olarak varlıklarını sonsuza kadar sürdürebileceklerdir. Musa, İsa, Muhammed, Atatürk, Atilla, Sezar, Hitler, Edgar Allan Poe, Fuzuli, Hayyam, Sartre, Dostoyevski, Çaykovski, Mozart, Bethoven ve sayısız diğerleri, ölümsüzleşmis, yarı Tanrı insanlardır ve sonsuza dek yaşayacaklardır.

Ben ölümsüzlüğe bu şekilde kavuşmayı, cennette hurilerle sonsuza dek oynaşarak yaşamaya yeğlerim... Dinlerin tanımladığı ölümsüzlük, içinde hem acı çekerek sonsuza kadar yaşamak olanağını barındırdığı, hem de bir şey yaratmadan geçecek gereksiz bir süre olacağı için, istenmemelidir. Aklı başında ve mantıklı insanlar için seçenek açıktır. Bu dünyada iyilik, dürüstlük, ahlak, yararlılık ve yaratıcılık, öte dünya yerine ise kesin bir fiziksel ölüm ve sonsuz istirahat…. Bunları ne kadar ustalıkla başarırsak, bu ölümlü dünyada ruhumuz o kadar uzun yaşayacaktır. Fiziksel bedenimiz, sonunda içinden çıktığı doğaya yeniden döndükten çok sonraları bile, ruhumuz yaşayacaktır.. Hatta bazılarımız gerçek ölümsüzlüğe kavuşacaktır. Bence amaç bu olmalıdır. Gerçek ruhsal ölümsüzlüğe kavuşmak... Bu tür ölümsüzlüğe dindarlar da kavuşabilirler haliyle ama, ateistlerin onlardan daha az şansı olduğuna inanmıyorum……..

BU DÜNYA BİR SINAV YERİ MİDİR ?

Bu dünya yaşamımızla gelen fiyatı ödemekle yükümlü olduğumuz bir mekândır. Her insanın ödemesi gereken bir fiyat vardır. Az ya da çok..... Çoğu kere bu fiyatın dinlerle, inanclarla hiç bir ilişkisi yoktur.

Kimimiz doğmadan ölürüz, kimimiz yüz yaşını geçeriz. Kimimiz ölmeden önce çok çekeriz. Kimimiz sonunda öldüğümüzün farkında bile olmayız. Kimimiz için yaşam çok pahalıdır... Kimimiz için ise çok ucuz...

Bu ödenmesi gereken fiyatın ötesinde bu dünya, her aklı başında, namuslu, sağ duyulu insan için bir sınav yeridir. Her insan kendi davranışlarından sorumludur. Bu sorumluluk hem kendine karşıdır, hem de içinde yaşadığı topluma yöneliktir.

Allah inancı ve dinsellik kişinin kendisi ile ilgili sorumluluklarıdır. İnsanın gerçek değerini, topluma karşı olan sorumluluklarını nasıl icra ettiği saptar. İnsanın kendisine olan sorumluluklarını tatmin edip etmediği hususuna çağdaş toplumlar önem veremezler. Doğrusu da budur zaten. Vermemelidirler. İnsanlar inançlarından dolayı yargılanmamalıdırlar. Yalnız topluma olan sorumluluklarını yeterince yerine getirmeyen, kurallara uymayan insanlar toplum tarafından yargılanmalıdır.

Bence insanın iki ayrı defteri olmalıdır. İlkini kendi iç dünyasını yansıtan vicdanı, diğerini ise, toplumun kendi hakkında verdiği yargıları yansıtan karnesi oluşturmalıdır.

İlkinde insanın, kendi hakkında verdiği hükümler yazılıdır. O subjektif hükümleri kendinden başka bilen olmaz. Bana göre, kendi ile ilgili iç dünyasındaki subjektif yargılarını dışa yansıtarak empoze eden insan, makbul bir insan değildir. Çünkü onlar kişinin kendi inançlarıdır. Başkaları tarafından paylaşılmaları ne gerekir, ne de beklenir.

Din ve Tanrı’yı reddeden birini yargılamaya kimsenin hakkı yoktur. Çünkü o yargılar kişilerin subjektif değerlerinin dışa yansımasından başka bir şey değildir.

Bu dünya bir sınav yeri ve kendinizden menkul değerlerin değil, toplumun normlarının sizin için derecelendirildiği bir mekandır. Başka bir deyişle, topluma ne kadar yararlı iseniz, o kadar değerlisinizdir. Yoksa cami ve kiliselerde dua ederek, yalvararak, hergün defalarca secdeye kapanarak değil!

Yardıma gereksinimi olanlara yardim ederek, severek, sayarak, anlayış göstererek, öğrenerek ve öğreterek yaşamak, Allah varsa eğer, O'nun tarafından diğer bütün değerlerin üstünde tutuluyor olmalıdır. Allah yoksa bile bunlar, zaten yapmamız gereken şeylerdir.

Hiç kuşkusuz bu dünya bir sınav yeridir. Aksini kim iddia edebilir?
Son sınavdan geçtiniz mi?

Bu soruyu kendinize her zaman sormalısınız.. Düşkün durumda olan birine yardımda bulundum, rüşvet vermedim, almadım. Hırsızlık, ahlaksızlık yapmadım. Kimsenin namusuna göz koymadım. Kimseyi kandırmadım, kimeyi haksız yere suçlamadım, kücük görmedim, yalan söylemedim, çevreyi kirletmedim, kirletilmesine göz yummadım, vergi kaçırmadım, diyebiliyor musunuz?

Bunları ve diğerlerini diyemiyorsanız, suçluluk hissediyor musunuz?
Vicdanınız rahatsız oluyor mu?
Yaptıklarınızdan veya yapamadıklarınızdan dolayı acı çekiyor musunuz?

Gerisi boştur.....

Bu dünya bir sınav yeridir ve bizler hergün sınanmaktayız. Bizi sınayan kendi vicdanımızdır. Bu sınavdan geçip geçmemek, vicdanımızın yeterliğine, olgunluğuna bağlıdır. Vicdanımız ne kadar büyükse, olgunsa, dünyadaki sınavı geçmemiz o kadar zordur.

Bu öyle bir sınavdır ki, makbul olan onu geçmek değildir. Geçememektir.

Evet, bu dünya bir sınav yeridir ve bizler hergün sınanmaktayız...
Her an...........

 

YAŞAMIN ANLAMI

Yaşamda anlam arayan tek canlı türü, doğal olarak, yalnız  insanlardır. İnsanların yaşamda anlam araması, yaşamda bir anlamın olmasını gerektirmezse de, aranan anlamların, arayanların bir çoğu tarafından bulunması, böyle bir anlam olmasa bile, en azından olmasının istendiğine işaret etmektedir. Ama yine de bir ateist olarak düşünüyorum ki, yaşamın belli bir anlamı olamaz ve olmamalıdır. Çünkü yaşam istem dışı süreçler dizisidir. Bu tür süreçlerde anlam aranmamalıdır. Ayın, yıldızların ve güneşin anlamı ne ise, yaşamın anlamı da o dur.

 

Doğada yaşam, bir amaca hizmet etmek üzere kasten yaratılmamıştır. Fizik yasalarını tatmin etmek üzere bir araya gelen bazı cansız atom ve moleküller, ilk canlı hücrenin ortaya çıkması ile sonlanan olağanüstü bir süreçin başlangıcından sorumludurlar. Yaşam, Allah, ya da başka bir yaratıcı tarafından, bilerek, düşünülerek ve planlanarak tasarımlanmamıştır. Dolayısıyla yaşam, spesifik bir anlamdan veya anlamlardan yoksun olmalıdır.

 

Canlılar dahil, evrende gözlemlenen her varlığın Allah tarafından yaratıldığını öne süren dinler, evrene ve yaşama bir amaç vererek, yaşamda anlamı aramakta ve her seferinde bulmaktadırlar. Tanrı'nın emirlerini insanlara ileten, onların yaşamına kendilerine göre bir düzen getiren dinlerin görevlerinden biri, insan yaşamına anlam vermektir. İnsanların dine olan bağlılığı dinler tarafından mükafatlandırılır ve yaşamları anlamlandırılır. İnsanların ruhsallığını sömüren dinler, onlara ölümsüzlük vadeder belki ama, karşılığında da sadakat bekler. İç dünyasının zenginleştiğine inanan kişi için yaşam, sonu yok olmakla bitmeyeceği gibi, belli bir anlam da kazanır.       

 

Ama nedir bu anlam? Tanımlanabilir mi? Herkes için aynı anlam mı söz konusudur? Yoksa, farklı anlamları mı vardir, yaşamın? Aynı anlam farklı insanlar tarafından değişik şekillerde algılanabilir mi? Ateistler için yasamın farklı bir anlamı olabilir mi?

 

Doğa için yaşamın tek bir anlamı varsa, o;

"Canlıların ölümcüllüğü, yaşamın ise, ölümsüzlüğüdür". Dünyada yaşayan her canlı ölecek, ancak yaşam, ne pahasına olursa olsun, sürecektir.

 

Dinlere göre ise;

"Yaşam ölümcül, insan yasamı ise ölümsüzdür". Bu dünyada her türlü canlı için yaşam bitecek ama, insanların ölümsüzlüğü sonsuza dek sürecektir.

 

Bu iki anlam arasında çelişki vardır. İkisi birden doğru olamaz. Doğrunun ya ikisinin de dışında olması, ya da bunlardan yalniz birinin gerçeği temsil  ediyor olması gerekmektedir.

 

Ne ve hangisi?

 

İslam'a ve Hristiyanlığa göre yaşam, sonsuza kadar sürecektir. Ölerek İslam'dan ve Hristiyanlık'tan kurtulmaya olanak yoktur. Allah bizlere sonsuza kadar eziyet çekmekle tehdit eden dinlere inanmaktan ve onların emirlerini harfiyen yerine getirmekten başka seçenek vermemistir.

 

Bana göre, yaşamin herkes tarafından kabul edilebilir evrensel bir anlamı olamaz. Çünkü insanlık ona spesifik anlamlar verecek ortak değerlerden yoksundur. Temel inanış felsefeleri tümüyle farklı olan dinlerin yaşama verdikleri anlam farklıdır. Aslında dinler yaşamdan çok ölüme anlam vermeye çalışan kurumlardır.Öte dünyadaki yaşamı simgeleyen Cennet ve Cehennem kavramları, bütün dinlerin paylaştiği bir ortak değerdir.

 

Evet, yaşamın bir anlamı yoktur. Ama sadece başlangıcının... Başka bir deyişle yaşam, belli bir anlamla birlikte gelmemektedir. Yaşam eğer böyle bir anlamla birlikte geliyor olsaydi, ona o anlamı verenler bizler olmayacaktık.. Bizim yerimize dinler ve Tanrı gibi dış güçler olacaktı. Dinlerin yaşamın anlamını ne kadar farklı bir şekilde yorumladığı anımsanırsa, evrensel insan yasamının böyle güçler tarafından yeterince anlamlandırılamayacağı, daha doğrusu, anlamlandırılmaması gerektiği gerçeği, ortaya çıkmaktadır. Bu durumda görüldügü üzere, yaşamın başlangıcının, doğanın verdiği anlam dışında, hiç bir anlamı olmamalıdır.

Doğa yaşama yalnız bir anlam verdiği ve o, "canlılar ölümcül, yaşam ise ölümsüz" olduğu için, yaşamin "başlangıcının" insanlar için hiç bir anlamı olmamasi gerektiği sonucuna varabiliriz.

 

Peki öyleyse; "başlangıçtan ölüme kadar süren bölümünün ve sonunun" da mı bir anlamı yoktur, yaşamın?

 

Herşeyden önce, yaşamın anlamsız bir başlangıcının olması, onun bütün esprisi ve gerçek anlamıdır. Başlangıçta bir anlamla gelmiş olsaydı yaşam, ona biz istediğimiz anlamı veremeyebilirdik.

 

Yaşamı boş bir kaset teyp olarak düşünebiliriz. Belli bir erişgin yaşa ulaşmayı başaran hemen herkes, birlikte doğduğu boş kaseti istediği, sevdiği müzikle doldurabilir. Bu yaşama kendine göre bir anlam vermek demektir. Herhangi birinin bu firsatları kullanamaması, yaşamın onun için tümüyle anlamsız kalması ile sonlanacaktır. Dinler o kaseti dine ve Tanr'ya inananlar adına doldurmakta ve inananların yaşamına kendilerine göre bir anlam vermektedirler. Din ve Tanrı’ya inanmayan ve o kaseti diledikleri müzikle doldurmak olanağını zamanın’da kullanamayan ateistler için ise, artık yaşamın değil, ölümün anlamı söz konusudur. Yaşamı anlamlandıramayan bu gafillerden, ölümü anlamlandırmaları beklenmemelidir. Aslında zaten onlara göre, yaşamın olmadığı gibi, ölümün de bir anlamı yoktur. Ateistlerin arkasından dua eden inanırlar, bu çabalarının nafile olduğunu bilmeden, onların yaşamlarına olduğu kadar, ölümlerine de bir anlam vermeye çalışırlar. Ama bilmezler ki, anlamı olmayan bir yaşam başlangıcının, sonunun da bir anlamı olmamalıdır. Bütün anlam, ikisi arasinda yaşanan kısa dönemde, varlığı anlaşılmadan geldiği gibi hızla geçip giden bir kavramdır. Bu durumda yaşamın her insan için bir düş kırıklığından başka ne gibi bir anlamı olabilir ki?

 

Yaşama anlam vermek, “onu tüm insansal yetileri kullanarak özgür, kaygısız ve dolu dolu yaşamak” demektir. Bu da ancak, bir dogmaya ömür adayarak değil, ateizmle sağlanır.  

 

 

 

 

 

HACI

 

ALLAH AŞKI, TERÖR ve ROMANTİZM

ALLAH AŞKI, TERÖR VE ROMANTİZM

Bu son derece farklı gibi görünen kavramları neden ve nasıl bir araya getirdiğimi merak ettiğinize eminim. Aklınızdan mutlaka Allah aşkı ve terör bir arada olamaz şeklinde bazı düşüncelerin geçiyordur. Üstelik bu cüretkârane iddiaya romantizmin de eklenmesi aklınızı iyice karıştırıyor olmalıdır. Öyle ise sizlere aşağıdakileri okumanızı tavsiye ediyorum.

Aşk, tümüyle insansal bir güdüdür. Çoğu kere boyutları imanın bile ötesine ulaşan bir tutku ve bir çılgınlıktır. Aşk, insanların hepsi değilse bile çoğu tarafından deneyimlenen bir duygudur. Hiç beklenmedik bir zamanda insanı pençesine alır. Diğer bütün güdülere, akla, rasyonalite ve mantığa faik olarak, kişiyi çaresiz ve düşkün bir yaratık düzeyine indirir. Durdurulamaz, karşı gelinemez ve önlenemez. Son derece güçlü bir duygudur. Bir insanın duyduğu bu mantıksız ama güçlü his, çeşitli kılıklara bürünebilir. Yalnız karşı cinse karşı algılanmaz. Aşk, ana ve baba sevgisi olabildiği gibi, evlat sevgisi şeklinde de tezahür edebilir. Bir insanın ülkesine karşı duyduğu aşırı sevgi hissi olan milliyetçilik de vatan aşkından başka bir şey değildir. İnsan din ve inançlara aşık olabilir. Aşkın en ilginç gösterilerinden birisi Allah aşkıdır... Diğer aşk türlerinde olduğu gibi bu aşkta da mantık ve rasyonalite aranmamalıdır. Allah aşkının en ileri şeklini sufüzmde görmek mümkündür. Yine de Allah aşkına düşmek için sufi olmaya gerek yoktur. Maneviyatına düşkün ve dindar eğilimi olan hemen herkes bu aşkı deneyimleyebilir.

Romantizm nedir?
Romantizm, tümüyle subjektif, imajinatif, kişisel olduğu kadar spontane, duygusal ve doğaüstü de olabilen, genel olarak rasyonalite ve mantıkdan yoksun bir eğilimdir. Materyelizme karşı bir tepki olduğu ileri sürülebilir.
Romantizmde aşırı duygusal heyecan hemen her zaman usa ve entellektüaliteye hakimdir. Kişi kendi iç dünyasında tasarımladığı bir kahramana döner, güçlü kişisel duygularının esiri olur. Çoğu kere fizik ötesine ulaşan romantik, tarifi olanaksız, garip olabildiği kadar gizemli de olabilen, müthiş bir hayal dünyasına dalar.
Dinler ve diğer inançlarla birleşen romantizm, garip, kendi içine kapalı, esrarengiz, şeytani, son derece fevri ve patlayıcı, hatta canavarca vahşi bir karışımdan oluşan kişilikler oluşturabilir.

Terörizm nedir?
Politik çıkar sağlamak için halklara, hükümetlere veya kişilere karşı yönelik, sistematik, ani, umulmadık ve beklenmedik korkutma ve sindirme amacı güden her türlü insansal etkinliktir.
Terörizm, çeşitli politik organizasyonlar, milliyetçi ve etnik örgütler, devrimci gruplar, hükümetler, gizli polis ve ordular tarafından yaygın bir şekilde uygulanan bir yaklaşımdır.
Terörizmin ilk tanımını eski Yunanlı bir tarihçi olan ve MÖ 430-349 yılları arasında yaşayan Xenophon yapmıştır.
Xenophon’a göre terörizm, düşmana karşı etkili bir psikolojik savaştır. Bazı Roma imparatorları kendilerine karşı gelmeyi önlemek için terörü kullanmışlardır. İspanyol engizisyonu, Hristiyanlığa karşı yapıldığı iddia edilen hayali ayaklanmalara teşebbüs edenleri işkence ve idamla cezalandırmıştır. Fransız devriminde terör bir değer olarak kabul edilmiş ve yaygın bir şekilde pratik uygulamaya konulmuştur. Devrimin ünlü savunucularından Robespierre terörü devrim adına kullanmış ve 1793-1794 yılları arasında bir terör devrinin (terör saltanatının) yaşanmasına katkıda bulunmuştur.

Amerika iç harbini (1861-1865) izleyen dönemde, Güney eyaletlerinde siyahlara, Yahudi ve Müslüman’lara, hatta Türk’lere karşı, KKK(Ku Klax Klan) denen terörist bir örgüt kurulmuştur.
19’nucu yüzyılın sonlarına doğru terörizm, Batı Avrupa’da, Rusya’da ve Amerika’da anarşizme inananlar arasında kabul görmüştür. Bu anarşistler, liderlere karşı suikastler düzenleyerek, sosyal ve politik arenada hızla değişiklik yapmanın mümkün olduğuna inanıyorlardı. Nitekim, 1865-1905 yılları arasında, krallar, başkanlar, başkan yardımcıları ve diğer üst kademe hükümet ilgilileri anarşistler tarafından asasine edilmişlerdir.

Terörizm 20’nci yüzyılda zamana uyarak değişmiş ve bir tür çağdaşlaşmıştır. Teknolojik gelişmelere paralel şekilde gelişen terörizm, yeni ve ileri taktikler uygulamaya başlamıştır. Bu taktiklerin giderek daha öldürücü olduklarını söyleyebiliriz. Aşırı sağdan, aşırı sola geniş bir spektrum oluşturan politik görüşler terörizme baş vurmuşlardır. Bu gerçeklere rağmen terörizm, kişilerin ve küçük grup ve örgütlerin baş vurduğu bir etkinliktir. Amaç coğu kere mevcut politik rejimleri, kurumları, destabilize etmek ve düşürmektir. Yine de terörist örgütlerin büyük çoğunluğu politik amaçlarına ulaşamazlar. Terörizme baş vuran ülkelerin hemen tümünde ise rejim, zamanla değişmiştir. Bu gözlemlerden açıkca görüldüğü üzere terörizm, başarıya götüren bir yaklaşım değildir. Buna rağmen terörizmi yok etmede, durdurmada, hatta yavaşlatmakta başarılı olunamamaktadır. Bunun bir nedeni veya nedenleri olmalıdır.

Sıra şimdi bu kavramları bir araya getirerek incelemeye geldi.

Önce bazı açıklamalar yapmak istiyorum.....

Fakirlik ve cehalet terörizmin iki önemli nedeni olarak kabul edilebilir. Ancak terörizmin bunlarla olan ilişkisi doğrudan değildir. Dolaylıdır. Başka bir deyişle fakir, fakir olduğu için terörist değildir. Fakir insanlar daha kolay kiralanabilir, yararlanılabilir bir güç oluşturdukları için, terörizm tarafından kolaylıkla celp edilebilirler. Osama bin Ladin’in askerleri, el-Kaide teröristleri fakir veya dinle beyinleri yıkanmış (doktrine edilmiş) “cahil” genç erkeklerdir. Aralarında Amerikalı bile vardır. Fakirlik ve cehalet terörist etkinliğin öğelerinden yalnız ikisidir.

Bu konteksde İslam’ın yeri çok önemlidir. Her din İslam kadar bağlayıcı ve birleştirici değildir. İslam’a inananlar birbirlerini kardeş olarak kabul ederler. Arada güçlü bağlar kurulur ve müminler biraderleri için fedakarlık yapmaktan çekinmezler. İslam’a inananlar arasındaki birlik ve beraberlik duygusu, diğer dinlere inananlar arasındaki benzer duygulardan çok daha kuvvetlidir. Hristiyanlık, Budizm, Hinduizm ve diğer dinler müritlerini bu tür güçlü bağlarla bir arada tutmak isterler belki ama,  tutamazlar. Bunu yalnız İslam başarmıştır. Görülüyor ki İslam dini, terör etkinliğinin en önemli öğelerinden biri olarak temayüz etmektedir.

Terörizm ve romantizm arasında son derece kompleks ve grift bazı ilişkiler vardır. Terörizm tek başına romantizmin öğelerinden birçoğunu bünyesinde barındırmaktadır. Öyleyse ikisi arasında bir ilişki var olmalıdır. Romantizme geri dönelim ve doğasına kısaca değinelim. Romantizm yalnız duygusallıkla nitelikli değildir. Aynı zamanda mantıksız, düzen ve huzura karşı isyan eden, subjektif, imajinatif, şövalye ruhunu temsil eden, kahramanlık taslayan, rasyonal olmayan, aşırı fedakarlık gibi nitelikleri de bünyesinde barındıran bir eğilim olduğundan, bir teröristin de bunlara sahip olmasına şaşmamak gerekmektedir. Terörizm açıkca romantizmin öğelerinden biri gibi durmaktadır.

Terörist etkinlikler sırasında kendini feda etmeyi başka nasıl açıklayabilirsiniz? İkiz kulelere saatte 600 km hızla yaklaşan uçaktaki inanılmaz trajediyi düşünebiliyor musunuz? Yolcuların, pilot ve hosteslerin çığlıkları, teröristlerin “Allah-u ekber” nidaları arasında uçaklarla kulelerin bütünleşmesi ve her ikisinin de yok olmasını nasıl tahayyül edebilirsiniz? Trajedilerde romantizm aramaz insanlar... Çünkü trajedi kurbanlarına karşı bir sorumluluk duyulur. Kimse terörizmi romantizm gibi yüksek duygusal bir eğilimle bir arada nitelendirmek istemez. Nedeni ise çok basittir. Çünkü romantizmi yeterince bilmiyoruzdur. Terörizmi de yeterince bilmediğimiz ve anlamadığımız gibi.... Bir grup insanın kendini bir ideal uğruna kurban etmesi, nasıl keserseniz kesiniz, romantizmdir. Bu ideal, korkunç bir boyuta ulaşsa da, yüksek bir insanlsal etkinlik olduğu kesindir. Bir insanın feda edebileceği daha değerli bir varlığı, zenginliği yoktur. Romantikler kendi yarattıkları garip, gizemli ve müthiş renki bir düş aleminde yaşarlar. Bu nitelikleri çeşitli oranlarda bünyesinde birleştiren romantik kişiliklerden aşık da çıkar, canavar bir katil ve korkunç bir terörist de...

Ülkeleri ve inançları uğruna canlarını feda eden diğer insanları düşünerek, ikiz kuleler örneğini çoğaltabiliriz. Kamakazi pilotlarını, IRA militanlarını, kendini yakan budist monk ve rahiplerini, vücuduna bomba bağlayıp patlatan mantıksız sefilleri, bir savaşı kaybettiği için intihar eden komutanları, bile bile ölüme giden askerleri, onuru için düello yapan silahşörleri, hızlı silah çekme uğruna canlarını kaybeden kovboyları.........
Bu dünyada sayılamayacak kadar çok romantik vardır.

Romantizmi tanımaya yardım eden niteliklerin hepsi iyi, üstün ve kabul edilebilir değillerdir. Aslında çoğu düzene ve usa karşı gelen etkinliklerdir. Ama nedense romantizm bize üstün bir insansal etkinlik gibi gelir. Çoğu kere bu doğru bir çıkarsama değildir. Ayrıca terörizmin romantik olmayan tarafları da vardır. Kendilerini feda etmeyen canavar teröristler için romantik değil, korkak, kalleş, ahlaksız gibi terimler çok daha uygundur.

Sonuç olarak diyebilirim ki, barbarca bir davranışda da bulunmuş olsa, bu süreç sırasında kendini de feda eden bir canavar, aynı zamanda romantik ruhlu birisidir.
Bazı İslam ülkelerinde koşullar terörizmle ilgili öğelerin tümünü bünyesinde barındırdığı için, İslam’la terörizm arasında yakın bir ilişki olduğunu ileri sürebiliriz. Bu gözlem İslam’ın barbar, cahil ve fanatik bir din olduğunun mu kanıtıdır?

Hayır!

Peki öyleyse... Böyle bir sonucun anlamı nedir? İslam’ın terörizmle olan ilişkilerinin gizemini nasıl çözebileceğiz? İslam geri, bağnaz, fanatik ve terörist bir din midir?

Yoksa İslam romantik, birleştirici, tutucu, koruyucu, sevecen, Müslümana değer veren, onu insandan sayan ve bu nedenlerden dolayı yayılma eğilimi olan bir din midir?

Bence İslam’la ilgili son değindiğim nitelikler, O’nun hem gücü, hem de zayıf tarafını oluştururlar.
İslam kullanılmaya, suistimal edilmeye çok müsait bir dindir.

Bence terörizm İslam’ı kullanmaktadır. Daha doğrusu terörist Müslüman’lar İslam’ı kullanarak emellerine kavuşmak istemekte ve bunda da oldukça başarılı olabilmektedirler. İslam’ın kendisi terörizm açısından çok elverişli bir dindir. Doğası gereği İslam, Müslüman’ları birer kardeş olarak kabul eder. Arada son derece güçlü bağlar kurulabilir. Bu bağlar bazı gizemli ve ekzotik örgütlerin ortaya çıkması için son derece uygun koşulları oluşturabilirler. Başka hiç bir dinde dindarlar arasındaki bağlar bu kadar sıkı değildir.

Özet olarak diyebilirim ki:
Hemen her türlü insansal aşırılığın kökeninde romantizm vardır. Aşırı eğilimler, köktendincilik ve din uğruna yapılan her türlü terörizm, bağımsızlık ve özgürlük adına baş vurulan her vahşet, bu görüşün delilleridir. Bir erkeğin veya kadının sevdiği birisi için olduğu kadar, inançları doğrultusunda da yapamayacağı fedakarlık yoktur. İnançları uğruna ölmeyi göze alan bir teröristi, yaptığı mantıksız, garip veya şeytani de olsa, her zaman gözü kanlı, barbar ve duygusuz bir katil olarak düşünmek yanlıştır. Romantizm, bir davaya bütün varlıkları ile inananların içindeki mantıksız, masum ve duygusal kişiliklerin olduğu kadar, canavarların da uyanmasına arabuluculuk eden bir eğilim, aşırı ve tümüyle insansal bir durumdur. Bir düş aleminde yaşayan romantiğin baş vurmayacağı çılgınlık yoktur. Günümüzde mevcut delilleri inceleyerek terörizmin tam bir tanımını yapmak sanıldığından çok daha zordur. Çünkü terörizm, diğer insansal etkinlikler gibi, son derece karmaşıktır. Terörizmle İslam arasındaki ilişki her zaman İslam’ı suçlayıcı değildir. Bazıları tarafından İslam da terörizmin bir kurbanı olarak kabul edilmektedir. İslam doğası gereği teröristler ve diğer ahlaksızlar tafafından kolaylıkla manüple edilmeye müsait bir dindir ve tarih boyunca abüz edilmiştir. 
Yukarda da belirtmeye çalıştığım gibi, İslam’ın gücü aynı zamanda O’nun en zayıf tarafıdır. Bu güçlü-zayıf tarafı manüple eden fırsatçılar İslam’ı kullanarak düşmanlarını sindirmeyi hedeflemektedirler. İslam kötü ellerde olduğu süre terörist yetiştirmeye devam edecektir. İslam ülkeleri belli bir sosyo-ekonomik düzeye ulaşıncaya kadar bu durum değişmeyecektir.
İslam terörizme karşı duyarlı bir dindir. Böyle bir sonuca varmamın bir nedeni daha vardır. O da Hristiyan ülkelerden çoğunun, sosyo-ekonomik olarak geri olmalarına rağmen, terörizme Müslüman ülkeleri kadar eğilimli olmamalarıdır.

Terörizmin tanımını yaptıktan sonra teröristi daha yakından inceleyebiliriz. Terörist sandığımız gibi barbar, vahşi, duygusuz, akılsız, saygısız bir insan değildir. Bir kural olarak terörist, hislerinin esiri olmuş, sağduyularını, aklını ve mantığını geçici olarak devre dışı bırakmış, etkisi altına girdiği çaresizlik ve umutsuzluktan dolayı büyük manzarayı göremeyen ve bu yüzden sorunlara daha akılcı ve insansal çözüm yolları bulamayan bir romantiktir. Bu bağlamda romantizmin tanımı çok farklıdır. 

Teröristi duygusuz ve akılsız bir hayvan olarak nitelendiren görüş, daha fazla yanlış olamadığı gibi, bu kavramı daha yanlış olarak tanımlayamaz ve bu nedenden dolayı terörizme karşı takındığı tavırlar daha yanlış olamaz.. Bu görüşü savunanlar terörizmi bilmiyorlar demektir. İnançları uğruna kendilerini ölüme atmaktan çekinmeyen insanları barbar olarak değil de, deli olarak nitelendirmek çok daha uygunudur. Buna biz geçici çılgınlık da diyebiliriz. Derin bir Allah aşkı ve romantik düşünceler insandaki bu geçici akıl bozukluğunun temel nedenleridirler. Allah aşkının yerini çoğu kere İkinci Dünya Savası’nda Japonya’da olduğu gibi, İmparator aşkı, Kral veya Kraliçe aşkı, aşırı milliyetçilik veya ırkçılık kolaylıkla alabilir. Araplarda Allah aşkı ve milliyetçiliğin yanı sıra, Yahudi ve Batı nefreti de bu karışıma yakıt sağlamaktadır. Aynı anda tecelli eden nefret ve aşk, insanda mevcut, zaten kısıtlı olan akıl, mantık ve sağduyuyu tümüyle yok etmeye yetecek güce sahiptir.

Bütün bu kavramlar, teröristlerle mücadele etmek zorunda kalan ilgililer için de geçerlidir. Onların da akıl, mantık, düşünce ve inanç sistemlerine, görev aşkı, miliyetçilik, nefret gibi romantik duygular hükmetmekte, onlar da daha çok hisleri ile davranmaktan kendilerini alıkoyamamaktadırlar. Onlar da büyük manzarayı görememektedirler. Zaten bu yüzden terörist etkinlikler azalmamakta, şekil değiştirerek giderek artmakta ve tırmanmaktadır. Terörist etkinlikleri onları terörize ederek ve teröristleri teker teker öldürerek yok etmek, ya da etkisiz hale getirmek elbette mümkündür. Bunu büyük güçler ve devletler büyük zorluklarla da olsa başarabilirler. Ama bu başarılar çoğu kere geçicidir. Terörizm bir başka zamanda, bir başka yerde yeniden patlak verecektir.

Terörizm ve teröristleri yeterince tanımadan ve gerekli önlemler alınmadan, terörist etkinliklerden kurtulmak olanaksızdır. İnsan düşmanını ve rakibini asla küçük görmemelidir.