İSLAM-BİR ATEİSTİN KALEMİNDEN

ARAP MİTOLOJİK FİGÜRLERİ

Arap kültür ve gelenekleri kendine Muhammed mitini yaratmış olabilir mi?

Eski Yunan mitolojilerinde tanrıların insanlara benzer, tabii çok daha görkemli ve karmaşık, bir yaşamları vardır. Tanrılar öfkelenirler, gazaba gelirler, kıskanırlar, öldürürler, işkence yaparlar, korkarlar, aldatırlar, babalarını öldürürler, anneleri ile evlenirler, savaşırlar vb.

Çok sayıda tanrı vardır ve onların birbirleri ile olan ilişkileri, rüzgarlar, depremler ve seller gibi doğal süreçlerden sorumludur. Tanrıların yaşamı, aile fertleri ile olan ilişkileri, çocukları, torunları, diğer akrabaları, düşmanları, yaptıkları savaşlar, simgeledikleri doğal güçler, diğer tanrılarla olan ilişkileri çok iyi bilinir.

Eski Yunan kültür ve uygarlığına maruz kalan ilk Arap'larda da benzer mitolojik figürlerin olmaması için bir neden yoktur. Eski Yunan uygarlığı ile sürekli savaş halinde olan Pers'lerde de benzer tanrılar vardır. Hristiyanlık yörede dominan bir din olmadan önce Orta Doğu'da yaşayan bütün kavimlerin dini, mitolojik kahramanların yaşamı ve etkinlikleri ile yakından ilgilidir.

Arap'ların da putları ve tanrıları olmuştur. Allah onlardan biridir. Dişi tanrıdır. Hubel ise erkek tanrıdır. Kâbe Allah'a adanmış ve O'nun için inşa edilmiştir. Orada Allah'ın 360 kızı yer almaktadır.

Arap'lar da kendilerine eski Yunan'lılar gibi, bir Tanrı ve onun ideallerini insanlara yayacak bir temsilciyi yaratmış olabilirler. Tanrı Allah'dır. Temsilcisi ise Muhammed'dir. Aradaki mesaşjı Cebrail'dir. Ayrıca arada çok sayıda eski Yunan mitolojisinde olduğu gibi, çeşitli derecelerde önemli olan mitolojik figürler vardır. Şeytan ve cinler gibi. İblis ve melekler gibi.......

Onların kendileri ile insanlar arasında ortaya çıkan fiktif ilişkiler İslam mitinden sorumlu olabilir.
Bu mitlerin başlangıcı MÖ bir zamana rastlamış olabilir. Yörede hakim tek monoteist din Yahudiliktir. Zamanla ona Hristiyanlık da eşlik edince, İslam miti, ikisinin sentezi olarak uzun yıllar, hatta yüzyıllar içinde, zamanla ortaya çıkmış olabilir.

Arap toplumu öykü ve masal uydurmada çok başarılı bir uygarlıktır. İslam miti bir yandan gelişirken, öte yandan geride Kur'an şeklinde yazılı bir yapıt bırakmıştır. Bu orijinal veya ilk Kur'an olarak biliniyor. Alman bilim adamları bu Kur'an için Ur Qur'an terimini kullanıyorlar. Bu ilk Kur'an daha sonra ona eklenen ayetlerle zenginleştirilmiş ve bildiğimiz Kur'an ortaya çıkmıştır.
Muhammed miti ise sonradan İslam miti ile Kur'an'ı birleştirmede yararlı olmuştur. Arap'lar eski Yunanlıların geleneğini sürdürerek, kendilerine yaşamı ve Allah ile olan ilişkileri çok karmaşık olan mitolojik bir kahraman yaratmışlardır.

Eski Yunan'da olduğu gibi, bu mitolojik kahramanın karıları, çocukları, dostları, düşmanları vardır. Bu kahraman diğer insanlar gibi acı çekmiş ve çektirmiştir. Arap uygarlığı ve kültürü ile uyumlu neler varsa yapmıştır. Çocukla evlenmiştir. Harem kurmuştur. Yasalar getirmiş, faizi ve içkiyi yasaklamıştır. Kurduğu aile çok iyi bilinir. Oğlu Kasım gözünü bir horuzun gagalamasından sonra kaptığı enfeksiyondan ölmüştür. Bu mitolojik figür Hafsa'nın yatağında Marya ile sevişirken Hafsa tarafından basılmış ve ondan özür dilemek zorunda kalmıştır. Muhammed'in bu eskapesini Kur'an ölümsüzleştirmiştir. Ve bu ilginç mitolojik kahraman, ayrıntılarını çok iyi bildiğimiz zengin bir yaşamı dolu dolu deneyimlemiştir. Ölümü ve son sözleri bile ölümsüzleştirilmiştir. Zeus'un ve Alcmene'in oğlu, Perseus'un torunu Herakles gibi.... Ya da Achiles gibi......

Muhammed'in geriye dönük mitolojik bir figür olarak İslam tarihinin bir parçası olması, İslam'a ilahi bir anlam da vereceği için, olası bir senaryodur. Muhammed, İslam miti ile Kur'an'ı birleştiren ve onlardan güçlü ve Hristiyanlıktan daha mantıklı bir din olan İslam'ın ortaya çıkmasını sağlayan mitolojik bir kahramandır.

Eski Yunan mitolojisinde Tanrı'ların emirleri, arzu ve istekleri, tutkuları, bazen şehvetleri ve sapkınlıkları insanların günlük yaşamına anlam vermiş ve bazı durumlarda onlara rehber olmuştur. Tanrı'ların birbirleri ve insanlarla olan ilişkileri son derece ayrıntılı ve karmaşıktır. Aynı durumun Arap'larda da olmaması için ben bir neden yoktur.

Yahudilik içine kapalı bir dindir. Bu nedenden Arap'lar eski Yunan mitolojisine Yahudilikten daha çok maruz kalmış olabilirler. Eski Yunan mitolojisi Arap uygarlığına penetre olmadan önce ona uygun değişikliklerden geçmiş ve bu şekilde İslam dininin tohumu atılmıştır.

Muhammed'in ayrıntılı yaşamını başka türlü açıklamak oldukça zordur. O devir için hiç bir insanın yaşamı, kral ve kraliçe, hatta paygamber de olsa, Muhammed'in yaşamı kadar ayrıntılı olarak bilinmemektedir. Muhammed'in yaşamı çok iyi bilinmekte ve yakınlarının yaşamı ise Muhammed'in yaşamı ile kesiştikleri süre, netlik kazanmakta, ondan uzaklaşınca hemen bilinmez olmaktadırlar.

İlk dört halifenin yaşamı Muhammed'in yaşamından çok daha az bilinmektedir. Onlar hakkında ençok bilinenler Muhammed'le ilgili olan yönleridir.  Muaviye'ye kadar İslam tarihini mitlerden soyutlamak mümkün değildir. Ancak ondan sonra-ki o zaman bile şaibelidir- İslam tarihi somut delillere dayanmaya başlamıştır.

Arap uygarlığı, eski Yunan uygarlığı gibi, bir tanrının (Allah'ın) insanlıkla ilişkileri ana teması üzerine İslam denen dini kurmuştur. Bu ana temanın çok sayıda fiktif kahramanı vardır. Onlardan bazıları insan doğasındadır, bazıları ise yine Yunan mitlerinde olduğu gibi, ilahi, yarı tanrısal, mitolojik figürlerdir.

Zeus: En güçlü ve kuvvetli Yunan tanrısıdır. Tanrıların kralı olarak bilinen, korkusuz, korkulan, çok güçlü ve son derece kuvvetli bir tanrıdır. Tanrı Kronos'un oğullarından biri olan Zeus bir efsaneye göre, biraderleri Poseidon ve Hades ile birlikte babalarını öldürüp, kralıyeti parçalamışlardır.
Zeus karayı, Poseidon denizleri ve Hades ise yeraltını almıştır. Kızdığı zaman etrafa yıldırımlar atan Zeus'u kimse sinirlendirmeye cesaret edememektedir. Zeus Olimpus dağında, karısı Hera, çocukları Apollo, Dionysus ve Athena ile birlikte yaşamaktadır.

Deniz tanrısı ve Zeus'un biraderi olan Poseidon denizden üç mızraklı olarak çıkan bir tanrı olarak portre edilmiştir. Tehlikeli ve iğrenç bir düşmandır. Poseidon'u kızdırmak gemi ile seyahati tehlikeye atmak demektir.

Hera Zeus'un karılarından biridir ve tavuskuşu tarafından simgelenmiştir. Hera kadınların ve evliliğin koruyucusudur.

Athena Zeus'un kızıdır. Sembolü zeytin ve baykuştur. Hera bilgelik ve savaşların tanrısıdır. Zeus'a eğer oğlu olursa kendini öldüreceği söylenmiştir. Zeus ilerde doğabilecek oğlundan korktuğu için karısı Metis'i yutmuştur. Daha sonra müthiş bir baş ağrısı geçirmeye başlamış ve Hephaestos'dan kafasını bir balta ile ikiye bölmesini istemiştir. İkiye ayrılan kafadan savaşa hazır, erişgin, silahlanmış ve zırhlara bürünmüş ve tam gelişmiş haliyle Athena atlamıştır.

Apollo Zeus'un oğlunun ve Artemis'in ikiz biraderidir. Güneş, ışık, müzik ve gerçeğin tanrısıdı. Bilimi, iyileşmeyi ve şiirleri de kontrol etmektedir. Delfide kâhindir ve orada bulunan bir piton yılanını öldürdükten sonra oraya sahip çıkmıştır.

Bunları neden yazdım?
Bunların elbette Muhammed ve İslam ile direkt bir ilişkisi yok.,tur. Ama indirekt olarak İslam ve Muhammed mitleri ile yakından ilişksi olduğundan da şüphe yoktur. Mitler ve efsaneler son derece ayrıntılı ve kompleks olabilmektedirle. Muhammed mitinin de böyle bir efsane olması son derece mantıklıdır.

Peki bu mit neden eski Yunan'da olduğu gibi, kaybolup yerini daha çağdaş bir dine terketmemiştir?

Bunun da gayet basit bir açıklaması vardır. İslam miti, Yahudilik ve Hristiyanlık iyice yerleştikten sonra ortaya çıkmıştır. Aslında İslam muhtemelen Mekke'den, hatta Arabistan'dan değil, büyük bir olasalıkla Mezopotomyadan, hatta İran'dan, çıkmıştır. Şiiliğin Sünnilikten ayrıldığı iddiası bu bağlamda yanlış olabilir. Muhtemelen ilk İslam şiiliğe daha yakın bir dindir. Sünnilik şiilikten çıkmış olabilir. 

İslam bir Arap miti olarak ortaya çıkmış ve önünde onu değiştirecek başka bir din olmadığı için, bu mit bazı değişikliklere uğramış olsa da, günümüze kadar gelmeyi başarmıştır.

Aynı şeyleri eski Yunan tanrıları için söyleyemiyoruz ama, Yunanistanda Zeus'a inananların olduğunu da biliyoruz.

Hristiyanlık etrafa yayılmasaydı, Zeus hala yörenin en büyük tanrısı olabilirdi.
Araplar Zeus'un yerine Allah'ı en büyük tanrı olarak kabul etmişlerdir.

İSLAM ÖNCESİ BİZANS-ARAP-SASANİ-MISIR TARİHİ

Mısır Persler tarafından birçok kereler fethedilmiştir. Arabistan ve Yemen 572 yılında Sasanilerin eline geçmiştir. Suriye ve Filistini 614 yılında topraklarına katmak için Bizansa ait doğuda Hristiyanlar arasındaki anlaşmazlıklardan yararlanmışlardır. Nastarian Hristiyan olan Suriyeli Arapların Monophysit’leri cezalandırmasından dolayı Bizans imparatoru Mauricius Suriye ve Batı Arabistan Arap vassalının elinden yetkilerini almıştır. Onlar arıtk Bizans impartorluğunun vassalı değillerdir.  Bu  Arap Monophysite Hristiyanların  Bizansı tehdide başladıkları bir zamandır. Ve doğal olarak Bizans onların etkisini azaltmak için bir takım politik manevralara başvurmuştur. Gassanid’lerin tampon vassalı lağvedilimiş ve onlar 15 kabileye parçalanmaya zorlanmışlardır. Tabii bu arada meydan Araplara kalmış ve onlar da buralarda binalar inşa ederek onlara Arapça yazılar asmaya başlamışlardır. Arapça yöreye giderek yayılmış ve kısa zamanda bir otorite dili olmuştur. Aramice ise hala edebiyat ve kilise dilidir. Abd al-Malik, Sasani imparatorluğu adına, Kudüs’de ilk Arap kilisesini inşa eden ve  ortodoksiye (orthodoxy) karşı ortopraksiyi (orthopraxy) başlatan ilk arap lideridir.

Bizansın Suriye’yi Araplara terketmesi Greek papiruslarında da kaydedilmiştir. Yani onunla da desteklenen bir delildir. Bu Greek papirusları 460-630 yılları arasında yazılmışlardır. 601 yılından sonra Greek değil de Arapca olmaya başlamışlardır. Suriye’nin Bizans topraklarından ayrılması olayı yeniden örgütlenme olarak kabul edilmiş ve reform terimi ile de ifade edilmiştir. Bizans bu topraklar dışında kalan herşeyi ve imparatorlukla kontratı olan din adamları dahil herkesi, terketmiştir.

Mısır’ı fetheden Sasaniler 617-628 yılları arasında sikkeler bastırmışlardır. Bu sikkelerde Chosroes II bir Hristiyan lider olarak tanıtılmaktadır.  Bu bir zorunluktur. Çünkü imparatorluk ve onun başı Chosreos II ortodoksiye karşı ortopraksiyi başlatmıştır. Bu durumda Sasani lider Mısır’da Monophysite Hristiyanlığı destekleyen bir hükümdar olarak göze çarpmaktadır.

Sasanilerin bu davranışı Bizansı kalbinden vuran ve imparatorluk kurumunu temelinden sarsan çok etkili ve şiddetli bir darbedir.  Çünkü Bizans imparatoru kutsal yerlerin koruyucusu olarak bilinir. Bu yetkileri elinden alınan imparatorun yasallığı büyük ölçüde zedelenmiştir.

Konstantinopol buna sessiz kalamayacağını anlamıştır. 622 yılında imparator Heraclius kilisenin hazinesine el koymuş ve savaş hazırlığına girişmiştir. 622 yılında Ermenistan’da yapılan savaşta Bizans, Sasani ordusunu hezimete uğratmıştır. Bu savaş Kur’an’da Rum suresi olarak geçer. Bizans daha önce 613 yılında Antakya'da Sasanilere yenilmişti. Sasaniler 614 yılında Kudüs'ü ve 617 yılında ise Mısır'ı fethetmişlerdi. 617-622 arasındaki olaylar Arap Hristiyanları için dönüm noktasıdır. 622 yılında Sasanileri Ermenistan’da yenen Bizans imparatoru Hereclius bununla yetinmenin yetersiz olduğunu bildiği ve ayrıca intikamını da alması gerektiği için Kudüs’e saldırmıştır. Bir yıl sonra 623 yılında da Zoroastrianlara karşı gerilla saldırıları düzenlemiştir. Ganzak’a girip karşılaştığı ilk Sasani Ardashir’e ait tapınakları yakarak yerle bir etmiştir. Bu saldırılar kutsal yerleri yakan Sasanilerden intikam almak içindir.

Ama bu arada Sasaniler de boş durmamışlar ve ani bir karşı ataklarla boğazlara kadar ilerleyebilmişlerdir. Ancak donanmaları olmadığı için karşıya geçip, Bizans başkentini ele geçirememişlerdir. Her ne kadar bu arada politik bir manevra ile Avar’ları kendilerine çekerek Konstrantinopolis’i kuşatmalarını sağlamışlarsa da Avarlar, Slavlar, Bulgarlar ve Gepidlerle Konstantinopol’un surlarına kadar ulaşan Avar hakanı, bütün kuvvetine rağmen Bizans donamasının da savaşa katılmasıyla, karada ve denizde başarılı olamamış ve yenilmiştir. Bu zaferlerden sonra Sasani ordusu ezilerek hezimete uğratılmıştır.

Ermenistan ve Konstantinopol'daki yenilgilerden sonra bütün itibarını yitiren Chosroes II, bir saray mensubu ve Zoroastrian rahip tarafından öldürülmüstür. Yerine büyük oğlu tahta geçmişse de birkaç ay sonra hastalanıp ölüm döşeğine düşmüş ve orada kendi oğlunu değil de, Bizans imparatorunu kendi yerine atamıştır. Bu karışıklıklar sonucu Hristiyan Arap’lar İran’ın yönetimini ellerine geçirmişlerdir. Genel bir inanışa göre İran’ı yalnız Tanrının çocukları yönetebilir.  Suriye teolojisine göre, Hristiyan Araplar İran’ı yönetmeye başladıktan sonra Abd Allah (Allah’ın kölesi, kulu) ünvani  kavramı ortaya çıkmıştır.

Bu gelişmelerden sonra Sasanilerle Bizanslılar arasındaki düşmanlık durmuştur. Bizans imparatorluğu, aralarında Ermanistan, Roma Mezopotamyası, Suriye, Filistin ve Mısır’ın da olduğu, önceleri imparatorluğun bir parçası olan topraklardan çekilmis ve oraları kendi haline terketmiştir. Bu da göstermektedir ki Bizans imparatoru Heraclius’un amacı yöreyi fethetmek değildir. Heraklius sadece kendi imparatorluğunun yasallığını kanıtlamak istemektedir.  Bu nedenden 630 yılında Kudüs’ü   Sasaniler tarafından çalınıp İran’a götürülen gerçek haçı tekrar dikmek için sadece bir kere ziyaret etmiştir.

Heraclius daha sonra, Bizans’ın doğusunda yaşayan isyankâr Hristiyanları kendi politik görüşleri çizgisine getirmeye çalışmış ama, bunda başarılı olamamıştır. Abd-al-Melik’in liderliğinde Hristiyan Araplar Heraclios’un Hristiyan politikası ile uyuşmaya yanaşmamaktadırlar. Bizans’ın doğudan çekilmesinden orada yaşayan Hristiyanlar da yararlanmaya başlamışlardır.

Özgürlüklerine kavuşan Doğu Hristiyanları arasında eskiden Sasanillerle işbirliği yapan Hristiyan Araplar da vardır. Doğu Hristiyanları artık Bizans’ın etkisinde olmayıp bağımsız kararlar almaktadırlar. Bu arada Sasani imparatorluğu da Arapların eline geçmiş ve Araplar yörede giderek güçlenen bir otorite kurmaya başlamışlardır. Emevi imparatorluğunun çekirdegi oluşmuştur.

İslam'a göre aynı tarihlere rastlamasına rağmen, Mekke ve Medine'de Muhammed'in liderliğini yaptığı bir İslam devleti yoktur. Daha da ilginci İslam dini henüz ortaya çıkmamıştır. Bütün Araplar Hristiyandır. Kur'an henüz kutsallaştırılmamış ve kodlanmamıştır. Kur'an öncesi bir kitabın varlığından bahsedilmektedir. Ona Ur Kur'an denmektedir ama onun bile varlığı kesin değildir.