Önce ritüellerin ne olduklarına bakalım... Ritüel nedir?
Ritüelleri hemen her durum için farklı sabit bir takım sosyal davranış şekilleri olarak tanımlayabiliriz. Bu sosyal davranışlar için tören deyimi de kullanılabilir.
İlginç olarak törenlere önem veren tek hayvan türü değildir insanlar.. Bazı kuşlar ve diğer hayvanlar da törenlere, yani ritüellere önem verirler ve onlarsız yaşayamazlar..
Kuşların bir çoğu çiftleşmeden önce dans ederek, kendilerini çiftleşmeye hazırlarlar.Timsahlar da çiftlesmeden önce bir takım ritüellere baş vururlar. Hemen her hayvan türünün ki böcekler buna dahildir, kendilerine göre eş bulma, çiftlesme, göçme, yerleşip yuva kurma ve birbirleri ile tepkileşme ritüelleri vardır. Bu ritüellerin çoğu içgüdüseldir. Ama bazı ritüellerin sonradan kazanıldığı, yani ögrenildigi de saptanmıştır.
Örnegin.... Otomatik olarak arada bir ve rastgele darı ile beslenen güvercinlerin, beslenme sırasında yaptıkları hareketleri tekrarladıkları gözlemlenmiştir. Önüne rastgele bir darı tanesi atılan güvercin, o sırada kanatlarını çırpıyorsa, aynı hareketi tekraryalayarak diğer tanelerin atılmasını beklemektedir. Yani kendi yaptığı hareket ile, önüne darı atılması arasında bir ilişki kurabilmektedir.
Yapılan hareketle kazanılan mükafat arasında kurulan ilişkilerin, ritüellerin doğmasından sorumlu olduğu söylenebilir.
İnsan ritüel oluşturan, ritüelleri olan, bir hayvan türüdür.
Amerika'daki beyaz Protestan Hristiyan'lardan tutun, Amazondaki ilkel kabilelere kadar, hemen her insan toplumunun sayısız ritüeli vardır. Çoğu kere bazı beklentiler bu ritüellerin başlangıcından sorumludur. Askeri ritüelleri düşünelim. Onlar sayesinde ordu mensupları arasındaki ilişkiler sağlamlaştırılır ve moral güçlendirilir.
Müslüman'lar için, namaz kılmak, namaz kılmaya çağrılmak, camide bir araya gelmek, cumalarda toplu namaz kılmak, kurban kesmek, ramazanda oruç tutmak, hacca gitmek, bu ritüellerden bazılarıdır.
Müslüman'lar için bu dinsel törenlerin nedenlerini açıklamak kolaydır. Çünkü Kur'an'da Allah öyle emretmektedir. Bu ritüeller Allah'ın emirleridir. Ama Allah neden böyle emirler vermiştir?
Allah kullarından neden bir takım töresel davranış biçimlerini tekrarlamalarını istemektedir?
Ritüellerin genel olarak dinlerdeki, özel olarak İslam'daki önemi ve yeri nedir?
Ritüeller aslında herhangi bir durumun eksiksiz olarak başarılabilmesi için gerekli bir dizi etkinliktir.
Dinsel ritüellerin amacı dinin önemini vurgulayarak, onların eksiksiz ve kusursuz olarak pratik edilmelerini sağlamaktır. Her ritüelin kendine göre bir nedeni ve kesin olarak bir mantığı vardır.
Eksiksiz uygulanan İslam'sal ritüeller kişiyi İslam'a daha çok bağlayacak ve Müslüman'lar arasındaki ilişkileri kuvvetlendirip, onlara ahenk ve istikar getirecektir. İslam bundan yararlanacak ve değişmeden yeni nesillerde devam edecektir.
Görüldüğü üzere ritüeller, her türlü insansal ve hayvansal durum için gerekli olan bir dizi sabit etkinliklerdir. Hayvanlarda da olduğuna göre ritüellerin varlık nedeni dinler değildir. Dinlerin varlık nedeni ritüellerdir. Bu durumda diyebiliriz ki ritüellerin varlık nedeni ilahi değildir. Ritüeller hayvanların doğasında vardır.
Ritüeller insansal ve hayvansal bir takım niteliklerin özel manifestasyonlarından başka bir şey değillerdir. Ayrıca ritüeller dinlerin devamı için sine qua non diyebileceğimiz etkinliklerdir..
Ritüelsiz dinler hızla yozlaşacak ve gelecek kuşaklarda devam etme gücünü yitireceklerdir.
Bilim için yöntemler ne kadar önemli iseler, dinler için de ritüeller o kadar temeldirler..
Dinsel ritüellerin en önemli işlevi dinleri pekiştirmek ve sürekliliklerini sağlamaktır.
Özellikle İslam'da ritüellerin önemini ihmal etmek mümkün değildir..
Ritüelsiz insansal etkinliklerin ömrü çok kısadır.
Dinlerin hala var olmasının nedeni, ritüelleri olmasıdır..
Comments