İATROJENİK TİROTOKSİKOZ

İATROJENİK TİROTOKSİKOZ

Çesitli nedenlerle vücuda dışardan gereğinden  çok T4 ve T3 girmesi durumlarında  tirotoksikoz belirtileri ortaya çıkabilir. İatrojenik tirotoksikozun en olağan nedeni,hipotiroidizmli hastaların yüksek doz T4 veya T3 almalarıdır.

Günde 300 mikro gram'dan fazla T4 veya 100 mikro gram'ın üstünde T3 alan hastalarda, eninde sonunda tirotoksikoz gelişecektir. Aslında, çok daha az miktarda T4 bile tirotoksikoza yol açabilir. Bazı araştırıcılara göre, günde 150 mikro gram T4 normal fizyolojik dozun üstündedir(1). Tiroidin normalde günde yalnız 75-85 mikro gram T4 salgıladığı anımsanırsa,150 mikro gramlık dozun normal fizyolojik sınırın iki katı olduğu görülür. Bu nedenle tiroid hormon tedavisinde günde 100 mikro gramın üstüne çıkan dozlarda çok dikkatli olmak ve hastayı yakından izlemek gerekmektedir. Kendini nefes darlığı, sıkıntı ve çarpıntı olarak belirten aritmiler hastanın gereğinden çok T4 aldığının ilk habercisi olabilirler(2).

Hasta zayıflamak amacıyla ya da  diğer nedenlerle, örneğin bitkinlikden kurtulmak  için, ya da komşunun tavsiyesi üzerine, tiroid hormonu alıyorsa  ve tiroid bezi herhangi bir nedenle normalden biraz daha büyükse, hastayı muayene eden doktor etiyolojiyi anlamakta güçlük çekebilir. Bu gibi durumlarda tiroksin tedavisi durdurulmalı, hasta sık aralarla yeniden muayene edilmeli ve  ilaca gerçekten gerek olup olmadığını saptanmaya çalışmalıdır.

Yapay tirotoksikozu tanımlayan en güvenilir test radyoaktif iyottur. Graves hastalığında ve diğer hipertiroidilerde tiroidin radyoaktif iyot alımı yüksek, ilaca bağlı tirotoksikozlarda ise düşüktür.   Serum tiroglobülin düzeyi de bu konuda önemli ip uçları verebilir. İatrojenik tirotoksikozda serum tiroglobülin düzeyi her zaman düşüktür. Tiroksinin çok miktarda salgılandığı hipertiroidizmlerde ise, serum tiroglobülin düzeyi, serum tiroksin düzeyine uygun bir yükselme gösterir.

Aşırı iyotun neden olduğu tirotoksikoz ender olarak karşılaşılan bir durumdur. İyotdan zengin amiodaron almakta  olan hastalarda hipertiroidizm tanısı koymak oldukca güçtür. Amiodaron normal T4 metabolizmasını inhibe eden bir ajandır. Bu ilaç durdurulduktan sonra bile, yüksek serum T4 düzeyi aylarca normale dönmeyebilir.

Bu konuda daha geniş bilgi için Surks ve arkadaşlarının yayınına bakınız(3).

 

KAYNAKLAR-BÖLÜM-İATROJENİK TİROTOKSİKOZ

1) Davis, F. B., La Mantia, R. S., et al.: Estimation of optimal thyroxine replacement dose in hypothyroid patients. Arch Inter.Med. 144: 1752,1984.

2) Davis, P. J., and Davis, F. B.: Hyperthyroidism in patients over the age of 60. Medicine, 53: 161, 1974.

3) Surks, M, I., Sievert, R.: Drug therapy: Drugs and thyroid function. NEJM, 333: 1688, 1995.