SANTRAL HİPOTİROİDİZM
Ender karşılaşılan bu tür, yakın zamana kadar, TSH yetmezliğine bağlı olarak ortaya çıkan sekonder ve TRH yetmezliğinin bir komplikasyonu olan tersiyer hipotiroidizm olarak, iki gruba ayrılarak incelenmekteydi. Son yıllarda bu şekilde bir ayrımın hem zor hem de yetersiz olduğunun farkına varılmıştır.
TRH stimülasyonundan sonra TSH salgılayamayan veya az salgılayan hastalar sekonder hipotirodizm tanısı alırlar. Ancak bu testin yorumu oldukca subjektiftir. Bazı hastalarda TSH sekresyonunun artmasına rağmen, bu hormon inaktif olabilir ve test hastalığın gerçek doğasını göstermeyebilir(1,2,3). Bu nedenlerden dolayı santral hipotiroidizm terimi daha uygundur.
Santral hipotiroidizme çoğu kere, diğer hipofiz hormonlarını tutan yetmezlikler de eşlik eder. Bu hastalarda temel olarak TSH azlığı veya yokluğu söz konusu olduğundan, guatr görülmez(4).
Genlerdeki bozukluklara göre, TSH yetmezliğini iki guruba ayırarak inceleyebiliriz. İlkinde, TSH b geni mutasyona uğramıştır(5,6). Diğerinde ise Pit-1 geni mutasyonu vardır(7,8). İkinci durumda, yetmezlik TSH ile birlikte büyüme hormonunu ve prolaktini de kapsamına almıştır. Pit-1 hipofiz için spesifik transkripsiyon faktörünü belirtmek için kullanılan bir terimdir(Pituitary Transcription).
Santral hipotiroidizmden kuşkulanılan her hastada T4, T3 , TSH ve diğer hipofiz hormonlarının serum düzeyi saptanmalıdır. Santral hipotiroidizmde, hem serum TSH, hem de serbest T4 düzeyi düşüktür. Bu hastalığın tanısında, TBG yetmezliğine bağlı olarak doğacak kargaşaklıktan kaçınmak için, total T4 yerine, serbest T4 ölçülmelidir.
TSH yetmezliği tanısı alan hastalar günde 0.05 ile 0.15 mg arasında değişen, levotiroksin tedavisine alınmalıdır. Bu hastalarda TSH hiç bir zaman yükselmeyeceğinden, tedavinin yeterli olup olmadığı serbest T4 veya T3 düzeyleri ölçülerek izlenmelidir.
Santral hipotiroidizmde, TSH yetmezliği parsiyel olabilir ve bu durumlarda, düşük serbest T4 düzeyine, hafif TSH yükselmesi eşlik edebilir.
Santral hipotiroidizmi ötiroid-hasta sendromundan ayırmaya özen göstermelidir. Ötiroid-hasta sendromu bazı durumlarda düşük TSH ve düşük serbest T4 düzeyleri ile birlikte olabilir. Bu durumda serum düzeyi artan ters T3, ötiroid-hasta sendromunun söz konusu olabileceğini telkin eder.
KAYNAKLAR-SANTRAL HİPOTİROİDİZM
1) Beck-Peccoz, P., Amr, S., Menezes-Ferreira, NM., Faglia, G., Weintraub, BD.:Decreased receptor binding of biologically inactive thyrotropin in central hypothyroidism: effect of treatment with thyrotropin-releasing hormone. NEJM. 312: 1085, 1985.
2) Faglia, G., Ferrari, C., Paracchi, A., Spada, A., Beck-Peccoz, P.: Triiodothyronine response to thyroid releasing hormone in patients with hypothalamic-pituitary disorders. Clin. Endocrinol.(Oxf) 4: 585, 1975.
3) Petersen, VV., McGregor, AM., Belchetz, PE., Elkeles, RS., Hall, R.: The secretion of thyrotropin with impaired biological activity in patients with hypothalamic-pituitary disease. Clin. Endocrionol (Oxf) 8: 397, 1978,
4) Samuels, MH., Ridgway, EC.: Central hypothyroidism. Endocrinol Metabol. Clin. North Am. 21: 903, 1992.
5) Dacou-Votetakis, C., Feliuante, DM., Drakopoulos, M., Kourides, IA., Dracopoli, NC.: Familial hypothyroidism caused by nonsense mutation in thyroid-stimulation hormone beta subunit gene. Am. J. Human Genet. 46: 988, 1990.
6) Hayashizaki, J., Hiraoka, Y., Miyai, K., Matsubara, K.: Thyroid-stimulating hormone (TSH) deficiency caused by a single base-substitution in the Cagyc region of the B-subunit. EMBO J. 8: 2291, 1989l
7) Ingraham, HA., Albert, VR., Chen, R., et al.: A family of POU-domain and pit-1 tissue-spesific transcription factors in pituitary and neuroendocrine development. Annu Rev Physiol 52: 773, 1990.
8) Simmons, DM., Voss, JW, Ingraham, HA., et al.: Pituitary cell phenotypes involve cell-specific pit-1 mRNA translation and synergistic interactions with other classes of transcription factors. Genes Dev. 4: 695, 1990.